(Groningen 1797 - Groningen 1868)
Zeer verdienstelijk onderwijs- en opvoedkundige. Brugsma bezocht de lagere school van H. Braak en onderwees hier als twaalfjarige knaap de jongste leerlingen. Dat trok de aandacht van de schoolopziener Van Swinderen, die hem verder ondersteunde en voorthielp. Onder leiding van de onderwijzer Johannes Kuijpers bekwaamde hij zich voor het onderwijzersberoep. Hij werd hoofd in Euvelgunne (1814-1816); hier vond in 1815 ook de heroprichting van de Nutskweekschool plaats.
In 1816 opende hij een bijzondere school van de tweede klasse in Groningen, waar hij eveneens tot 1861 de departementskwekelingen onderwees. In 1827 behaalde hij de eerste rang. Om op de hoogte te blijven van de onderwijsontwikkelingen maakte hij in deze tijd vele opvoedkundige reizen, ook naar het buitenland. In 1861 werd de Nutskweekschool omgezet in een rijkskweekschool en bleef hij directeur tot aan zijn dood. Inmiddels was hij in 1851 tot schoolopziener benoemd. Zijn vereerders noemden hem de ‘Pestalozzi van Nederland’ en dankzij de vele door hem opgeleide kwekelingen kreeg hij grote invloed; bijna alle directeuren van de rijkskweekscholen in Nederland waren zijn leerlingen.
Brugsma schreef talrijke boeken, zoals Kort overzigt der leer van de opvoeding en van het onderwijs (1835), Korte aanwijzing nopens het gebruik van twintig platen voor het aanschouwelijk onderwijs in de lagere en kleine kinderscholen (1839), Handleiding bij het onderwijs in de aardrijkskunde (1839), Nederduitsche taalkunde (1840) en Schetsen uit het natuurleven (1848). Als mederedacteur schreef hij vele artikelen in pedagogische tijdschriften, zoals Tijdschrift voor onderwijzers, Nederlandsch tijdschrift voor onderwijs en opvoeding en Pestalozzi.
Ter nagedachtenis aan Brugsma verrees in 1869 op de Zuiderbegraafplaats te Groningen een eenvoudig monument.
[Frese]
Lit.: Het vijftigjarig bestaan der kweekschool voor onderwijzers te Groningen, etc. (Groningen 1847); Pestalozzi, tijdschrift voor onderwijs en opvoeding (1868) 241-300.
