Het begrip suggestie wordt door sommigen zeer eng genomen en beperkt tot den invloed, die de hypnotiseur uitoefent op de gehypnotiseerde ; suggestie zou dan in het gewone leven niet voorkomen. Anderen daarentegen vatten dit begrip zoo ruim, dat zij er onder verstaan iedere invloed, die men in het leven ondergaat en dan verliest het woord suggestie alle waarde.
In de laatste jaren echter komt men al meer tot een opvatting van suggestie, die het midden tusscheh deze beide houdt.Suggestie is dan een geestelijk verschijnsel; in de ziel van den persoon, die de suggestie ondergaat, ontstaat op een ongewone manier een zekere inhoud. In de meeste gevallen gaat de suggestie uit van een ander persoon (of meerdere personen) z.g. heterosuggestie; in sommige gevallen suggereert iemand zichzelf ’teen of ander (autosuggestie). Die geestelijke inhoud, die in de ziel van den gesuggereerde wordt ingébracht (suggestie van suggero = in- of onderbrengen) kan zijn een waarneming, een gevoel, een oordeel, een besluit, een overtuiging of een neiging tot handelen. Zulk een geestelijke inhoud ontstaat dan op een ongewone manier: een waarneming ontstaat zonder den daarvoor noodigen prikkel, een oordeel zonder goede gronden, een overtuiging zonder goede redenen, een neiging tot handelen zonder voldoend motief. Het eigen ik, zijn activiteit, zijn wil en zelfstandig overleg is daarbij uitgeschakeld. De gesuggereerde is zich echter daarvan niet bewust en meent, dat hij langs den gewonen weg van waarnemen, overleggen, oordeelen of besluiten tot het hem gesuggereerde is gekomen, als hij er tenminste over nadenkt, wat meestal juist niet het geval is. Een gesuggereerd standpunt neemt men niet in na rustig wikken en wegen, na kalm overleg, maar neemt men over en beschouwt het dan als zijn eigen standpunt.
Maar niet alleen treedt door suggestie in iemands geest een bepaalde inhoud of wordt een bepaalde meening aanvaard (de z.g. receptiviteit), ook grijpt er dienovereenkomstig een gebeuren, een handeling plaats (de z.g. realisatie). Voorbeeld: iemand verkeert in hypnose; we zeggen tot hem: „uw arm is verlamd”; deze gedachte wordt in het bewustzijn opgenomen en direct als waarheid aanvaard (receptiviteit); „tracht nu uw arm te bewegen”, de gehypnotiseerde doet hiertoe allerlei pogingen, maar tevergeefs; de arm is dus werkelijk verlamd (realisatie).
We leggen zoo iemand een cent op den arm en zeggen: „de cent is gloeiend”; deze gedachte wordt in het bewustzijn als waarheid opgenomen (receptiviteit) en op den arm ontstaat een brandblaar (realisatie).
Oppervlakkig beschouwd zou men het bijzondere der suggestie zoeken in de realisatie, de verwerkelijking van een gedachte. Maar dit is niet juist; dat een gedachte, die ons geheel vervult, zich realiseert, is een gewoon psychisch verschijnsel; dit geschiedt dikwijls onwillekeurig.
Laat iemand sterk denken aan een bepaalde beweging en ongemerkt maakt hij die beweging; verzoek iemand aan een bepaald getal te denken en dat eenige malen in zichzelf te herhalen, in de meeste gevallen fluistert hij dat getal, zonder dat hij het zelf bemerkt. Het kenmerkende van de suggestie schuilt dus niet in de realisatie, maar in de receptiviteit.
Hoe is het nu mogelijk, dat iemand zoo maar een bepaald oordeel, een bepaald inzicht van een ander aanvaardt ? Hierbij spelen twee factoren een rol en wel de psychische toestand van den persoon, wien iets gesuggereerd wordt en de persoon, die de suggestie uitoefent. Bij iedere suggestie is de persoonlijkheid van hem, die iets suggereert, van de grootste beteekenis, want door zijn autoriteit, zijn vertrouwenwekkende vriendelijkheid, door geheel zijn manier van optreden, moet hij tusschen zich en dengene wien hij iets wil suggereeren, zulk een verhouding tot stand brengen, dat bij den laatste geen twijfel of tegenspraak ontstaat.
Van groot belang is ook de suggestibiliteit, d. w. z. de geschiktheid om een suggestie te ondergaan; deze is zeer verschillend bij verschillende menschen en onder verschillende omstandigheden. Zoo zijn in ’t algemeen vrouwen meer suggestibel dan mannen; in hypnose is de vatbaarheid voor suggestie zeer sterk verhoogd, evenzoo bij tal van zenuwlijders; bovendien wordt de suggestibiliteit van den enkeling veel grooter, wanneer hij deel gaat uitmaken van een groep of massa (z.g. massa-suggestie).
We kunnen onderscheid maken tusschen de suggestie, die in het dagelijksch leven plaats grijpt, in den omgang der menschen met elkaar, in ’t maatschappelijk leven, waartoe dan ook gerekend moet worden de massa-suggestie; dan de suggestie, die elk geneesheer uitoefent in den omgang met zijn patiënten; en ten slotte heeft men het verschijnsel der suggestie ook door allerlei opzettelijk genomen proeven bestudeerd.
Van groot belang zijn de proeven over den invloed van z.g. suggestief-vragen, voor de psychologie der getuigenis. Daarbij heeft men gevonden, dat de manier van ondervragen van getuigen voor de rechtbank van grooten invloed is op het getuigenis, dat ze geven. Deze onderzoekingen zijn gedaan als werkelijkheidsproef en als plaatproef. Bij de eerste wordt een van te voren nauwkeurig ingestudeerd voorval opgevoerd in tegenwoordigheid van een aantal toeschouwers (meestal onverwachts), die daarna getuigenis moeten afleggen; bij de tweede soort proeven laat men iemand een plaat eenige minuten goed bekijken en daarna stelt men vragen aangaande ’t geen er op die plaat te zien was. Wat zijn nu suggestief-vragen? Een voorbeeld kan dit het beste duidelijk maken: men laat een plaat zien met een man die blootshoofds is; nu vraagt men: had de man een pet of een hoed op ? In die vraag ligt de suggestie, dat die man wel iets op ’t hoofd had. Wanneer de ondervraagde persoon nu niet goed opgemerkt heeft, dat de man op de plaat blootshoofds was, dan neemt hij die suggestie direct aan en zegt: dat weet ik niet, of hij raadt er naar en zegt maar wat.
Alle vragen die den vorm hebben: heeft hij niet? of was er niet? zijn suggestief-vragen en de antwoorden, die men daarop ontvangt zijn niet altijd betrouwbaar; die vorm van vragen suggereert iemand een bevestigend antwoord te geven. Door zulke vragen kan men voor de rechtbank zeer gemakkelijk allerlei onjuiste verklaringen van de getuigen krijgen; vooral vrouwen, kinderen en weinig ontwikkelde personen zijn zeer vatbaar voor dezen vorm van suggestie. Het is een groote verdienste van William Stern, dat hij daarop met nadruk gewezen heeft (in zijn werk: Die Aussage als geisüge Leistung and Verhörsprodukf).
Bij de behandeling van kranken speelt de suggestie een groote rol; bij alle psychotherapie (zie aldaar) is suggestie een machtige factor ter genezing. Elke gedachte van den lijder van ongeveer dezen inhoud: door ’t geen mijn dokter mij voorschrijft, word ik weer beter, berust op suggestie.
Eveneens speelt de suggestie een groote rol in het dagelijksch leven. Alle reclame is er op berekend de menschen te suggereeren tot koopen; een handige verkooper kan iemand zoo suggereeren, dat hij meer koopt dan hij van plan was en dan hij noodig heeft. Een gloedvolle spreker kan ons meesleepen, zoodat wij met de geheele vergadering hem toejuichen, en als we dan thuis komen en er over nadenken, kan ’t gebeuren, dat we ’t in ’t geheel niet met hem eens zijn. Zulk een massa-suggestie kan een gevaarlijk wapen worden in de hand van een volksleider; daarvan getuigen tal van voorbeelden uit de geschiedenis van verschillende revoluties (o.a. de Fransche in 1789). Maar eveneens kan een handig leider een menigte soms suggereeren tot edelmoedige, groote daden (b.v. in den oorlog en bij andere gelegenheden).
Soms gaat de suggestie uit van een waanzinnigen lijder op zijn omgeving; er ontstaat dan een psychische infectie (zie aldaar).
