I. Helmuth Graaf von Moltke, 1800— 1891.
Pruisisch Veldmaarschalk, zoon van den Deenschen Luitenant-Generaal Victor von Moltke, die tevoren kapitein in Pruisischen dienst was. Moltke werd in 1819 Deensch en in 1822 Pruisisch officier.
Hij kwam spoedig bij den generalen staf en maakte snel promotie. Met groot strategisch talent leidde hij als opperbevelhebber in den Duitsch-Deenschen oorlog (1864), den oorlog met Oostenrijk (1866) en den FranschDuitschen oorlog (1870-1871) de Duitsche troepen ter overwinning.
Veel deed hij voor de verbetering van het Pruisische leger. Men beschouwt hem als een der bekwaamste veldheeren van den nieuwen tijd.
Von Moltke bewoog zich ook op staatkundig gebied en schreef belangrijke werken.II. Helmuth von Moltke, 1848—1916, neef van den vorigen, „Generaloberst”, Chef van den Duitschen Generalen Staf bij het uitbreken van den wereldoorlog. Van 1 Augustus tot 14 September 1914 leidde hij de operatiën van het Duitsche leger. Na den eersten slag aan de Marne, toen het Duitsche leger terugtrok, werd hij uit zijn functie ontheven en op 3 November 1914 officiëel vervangen door Von Falkenhayn. Tot zijn dood verrichtte hij te Berlijn nog belangrijke werkzaamheden voor het leger. Von Moltke was een bekwaam officier, doch miste het inzicht van zijn grooten oom en was niet opgewassen tegen de buitengewoon zware taak, die op zijn schouders was gelegd.
Zijn optreden als Chef van den Duitschen Generalen Staf in 1905 is voor Nederland van groote beteekenis geweest. Het operatie-plan van zijn voorganger, Graaf von Schlieffen, hield in, voor het geval Duitschland een oorlog op twee fronten zou moeten voeren, een schending van de Nederlandsche en Belgische neutraliteit. Von Moltke achtte schending van onze neutraliteit niet in Duitschlands belang en heeft enkele jaren vóór den oorlog dit plan zoo gewijzigd, dat Nederland ontzien werd. Litteratuur: W. G. F. Snijders, De Wereldoorlog op het Duitsche Westfront, en van denzelfden schrijver: Gedenkschriften van Generaal von Moltke.
