I. Meletius van Antiochië, zeer bekend geworden door het Meletiaansche schisma in Antiochië.
Nadat in 330 Eustathius, de aanhanger van het concilie van Nicea, in Antiochië afgezet was, werden mannen van de middenpartij gekozen tot bisschoppen, totdat een volbloed Ariaan Eudoxius bisschop werd. Toen deze in 360 patriarch van Constantinopel werd, kozen de homoiousianen Meletius, die bekend stond om zijn bijzondere vroomheid.
Na zijn verkiezing bleek, dat de Antiocheners zich in hem vergist hadden, want Meletius was geen homoiousiaan, doch meer een homoousiaan. Nu klaagden de Antiocheners hem aan bij den keizer, Meletius werd afgezet en in zijn plaats werd verkozen de Ariaan Euzoius.
Een deel der gemeente bleef Meletius trouw. Daar vormde zich nog een derde partij, welke Eustatius aanhing en deze partij had tot voorman Paulinus, een presbyter.
Ondertusschen was Athanasius naar Alexandrië teruggekeerd. Daar werd in 362 een synode gehouden, waar besloten werd overal de zittende bisschoppen te handhaven.
Wat zou men nu in Antiochië doen ? Athanasius moest natuurlijk de zijde van de Eustathianen kiezen, maar het scheen, dat er een verzoening kon getroffen worden, omdat de Eustathianen nog geen bisschop hadden doch slechts een presbyter. Afgevaardigden van de synode moesten de verzoening bewerkstelligen, maar bisschop Lucifer van Calaris hadden presbyter Paulinus reeds tot bisschop gewijd en zoo ontstond het Meletiaansche schisma.
De Oosterschen hielden het met Meletius, maar Athanasius en het Westen konden Paulinus niet loslaten.
Desalniettemin steeg de invloed van Meletius, die meer en meer het gevoelen van Athanasius naderde.
Hij gebruikte zijn invloed, om de homoiousianen in het Athanasiaansche kamp terug te voeren. Hij presideerde de synode van Antiochië in 363, op welke synode zelfs mannen van de middenpartij (Semi-arianen) voor het Niceesche symbool gewonnen werden.
Wel moest Meletius eenigen tijd zijn bisschopszetel verlaten, maar hij keerde na den dood van keizer Valens terug en presideerde weder de synode in 378. Hij werd ook afgevaardigd naar de synode van Constantinopel 380.
Niet Paulinus, maar Meletius had den meesten invloed. Tijdens de synode stierf hij.
De beroemdste kerkvaders, o.w. Gregorius van Nyssa, hielden redevoeringen over Meletius, die groote achting genoten had.
In 415 gelukte het bisschop Alexander, de antiMeletiaansche partij te winnen en daardoor had het schisma opgehouden te bestaan.II. Meletius van Lycopolis. Door dezen ontstond een schisma in Egypte. Hij was bisschop van Lycopolis. Meletius stond een strengere richting voor in de uitoefening van de tucht tegenover bisschop Petrus van Alexandrië. Meletius matigde zich ook rechten toe in andere diocesen dan de zijne, toen n.m. tijdens de vervolging van Diocletianus vele bisschopszetels in Alexandrië onbezet waren.
Een synode in Egypte, waar Petrus praesideerde, zette Meletius af en bracht hem onder den ban (306). Nu ontstond een schisma, dat zich uitstrekte over gansch Egypte. De synode van Nicea 325 bemoeide zich met de zaak. Meletius ontving zijn bisschoppelijke waardigheid en zetel terug in Lycopolis. Er werden echter ook bepalingen gemaakt, die minder aangenaam voor Meletius waren. Meletius schikte zich en leefde rustig in Lycopolis.
Na zijn dood stonden de Meletianen weder op en vereenigden zich met alle ontevreden elementen tegen Athanasius. De Meletianen vormden tot in de 5e eeuw een afzonderlijke kerkelijke partij.
