Mevrouw Blavatsky heette van haar zelve Helena Petrowna von Hahn-Rottenstein. Zij werd geboren in 1831 en huwde in 1848 met generaal Blavatsky.
In 1851 was de Russische gravin al van haar man gescheiden, maar zij bleef den naam Blavatsky dragen. Nu reisde zij 12 jaren door Europa, Amerika, Egypte en Indië.
Zeven jaren bracht zij onder de z.g.n. Mahatma’s in Tibet door.
Dat zijn de wijze mannen, die allerhande geheimzinnige dingen verstaan. Deze werden haar leermeesters.
Zij hoorde daar zaken, waar zij tevoren nooit van vernomen had. Die Mahatma’s hadden een heel wetenschappelijk systeem.
Zij konden gedachten lezen, uit de verte werken, ze konden zelfs voorwerpen in deelen ontleden en die deelen later weder opbouwen tot een geheel. Zoodoende beweerde zij iets door een gesloten deur binnen te kunnen laten komen.
Zij konden zelfs de ziel aan het lichaam ontnemen en de aldus losgemaakte ziel naar een andere plaats overbrengen.
Nadat mevrouw Blavatsky zeven jaar in dien kring verkeerd had, stichtte zij te Kaïro een spiritistisch genootschap.
Toch ligt daar de bakermat van de moderne Theosofie niet. In September 1875 waren in New-York ten huize van mevrouw Blavatsky enkele mystiek-aangelegde hoorders bijeen, om te luisteren naar een lezing over de wijsheid der Egyptenaren.
Deze lezing boeide ongemeen. Een der aanwezigen, kolonel H.
S. Olcott, advocaat en journalist, stelde voor een vereeniging te stichten, gewijd aan de studie van de verschijnselen op het gebied der mystiek.
Zoo ontstond een „Theosofische vereeniging”. Mevrouw Blavatsky en kolonel Olcott beijverden zich om door dagbladen en tijdschriften propaganda te maken voor de nieuwe vereeniging.Mevrouw Blavatsky deed in 1877 een boek het licht zien getiteld The Isis unveiled. Het was een beschrijving der Theosofie. Daarna schreef zij nog De geheime leer, een boek in drie deelen. Zij gaf voor, dat dit boek gedeeltelijk ’s nachts door Mahatma’s geschreven was.
Honderden bewonderden mevrouw Blavatsky, maar haar roem begon te tanen, sinds het echtpaar Coulomb wereldkundig gemaakt had, dat mevrouw Blavatsky, die zeide verborgen natuurkrachten te laten werken, niets anders dan behendige handgrepen gebruikte, en dat zij o. m. een kast bezat, welke een dubbelen beweegbaren achterwand had. Men kon dan aan de voorzijde brieven in die kast leggen en het antwoord kwam er van de achterzijde in door de behendige hand van mevrouw Blavatsky.
De ontdekking verwekte groote opspraak. Wel deden vele Theosofen moeite, om de eer van mevrouw Blavatsky te redden, maar de eer was verloren. Velen scheidden zich van haar af, en zij stierf in 1891 te Londen geheel verlaten.
Mevrouw Blavatsky is een zeer ongewone figuur geweest. Zij is moeilijk met gewonen maatstaf te meten. Dat zij bedrog gepleegd heeft, staat vast. Hare verdedigers hebben haar niet schoon kunnen wasschen van de smet, welke op haar geworpen was. Ondanks dat had zij buitengewone eigenschappen. Zij kende een sterke en onuitbare begeerte om het bovennatuurlijke te ervaren en te doorgronden.
