van armenzorg. Hieronder wordt verstaan de organisatie, door Daniël von der Heydt en Lizke gegeven aan de openbare armenzorg in de Duitsche stad Elberfeld.
In 1852 werd door dezen een systeem ingevoerd, waarvan de hoofdtrekken de volgende zijn: de stad wordt in een aantal wijken verdeeld, en ieder daarvan wordt toevertrouwd aan vrijwillige armbezoekers. Er wordt voor gezorgd, dat dezen slechts aan een klein getal armen (2—4) hun zorg hebben te betoonen, opdat het werk niet lijde onder het massale, en waarlijk individueele arbeid tot opheffing der armen mogelijk zij.
Geen onderstand wordt verleend dan na voorafgaand ernstig onderzoek. Een centraal ambtelijk college houdt toezicht op het naleven der bepalingen.Het voordeel van dit stelsel is, dat de ambtenarij wordt tegengegaan en dat persoonlijke zorg veel beter werkt; terwijl op deze wijze de vrije krachten in het maatschappelijke leven worden opgewekt en gebruikt. De resultaten te Elberfeld waren dan ook voortreffelijk; de armenbelasting kon reeds spoedig belangrijk worden verminderd.
Een bezwaar is, dat de openbare armenzorg zoo te groote plaats krijgt, waardoor eenerzijds de kerkelijke liefdadigheid, die in het diaconaat eigenlijk zulk een individeele verzorging reeds lang bezat en kende, naar den achtergrond wordt gedrongen, en anderzijds de openbare armenzorg, die naar onze beginselen slechts een aanvullende politie-maatregel mag zijn, te goed wordt ingericht.
Door het gezag van prof. N. G. Pierson (1872 in De Gids, 1891 in een vergadering van het Statistisch Instituut) en artikelen van De Standaard (in 1903) is dit systeem in ons land bekend geworden en deels in zwang gekomen (denk aan het werk van Vereenigingen als „Liefdadigheid naar vermogen” te Amsterdam). Het beginsel van individualiseering der armenzorg en het gebruiken van vrijwillige medearbeiders is in dit stelsel van meer waarde dan de gedachte, dat de openbare armenzorg, hoe ook gedecentraliseerd, toch eigenlijk alles moet doen, welke principieele tegenkanting vereischt.
