Christelijke encyclopedie

F.W. Grosheide (1926)

Gepubliceerd op 08-01-2020

Categorische imperatief

betekenis & definitie

De wijsgeer Kant noemde het zedelijke apriori, dat ons zegt wat onvoorwaardelijk door ons gedaan moet worden, den categorischen imperatief. Dit gebod komt vooral in het geweten tot uiting.

Het zedelijk beginsel is een imperatief. Het beveelt te gehoorzamen, omdat de mensch van nature niet geneigd is het te volgen, maar, door zijn neigingen verstrikt, er zich tegen verzet.

Het is een categorische imperatief, hetgeen zeggen wil dat het ethisch beginsel absoluut is en niet met zich laat transigeeren. Het gebiedt, zonder het gebod voor te houden als middel tot een bepaald doel.

De mensch moet de zedewet gehoorzamen enkel en alleen uit achting voor die wet. Kant formuleert den categorischen imperatief in het Du Solist.

Dit gebod is slechts formeel en houdt niet in, wat materieel gedaan moet worden. Kant heeft getracht langs een omweg uit deze formeele bepaling de materieele plichten af te leiden, maar in deze afleiding is hij, wat te begrijpen is, niet geslaagd, daar uit een bloot formeel ethische bepaling zich de inhoud van alle geboden niet laat deduceeren.

< >