Bijbelse encyclopedie

Prof. dr. F.W. Grosheide (1950)

Gepubliceerd op 17-04-2025

BOEK

betekenis & definitie

Wanneer er in de Bijbel sprake is van een b. zullen we in de oude tijd, b.v. Ex. 17 : 14, ons zulk een b. hebben voor te stellen als een papyrusrol.

Ongetwijfeld waren ook kleitafeltjes aan Israël in de tijd van Mozes bekend, maar dan zou in het Hebr. wel een ander woord gebruikt zijn, n.l. niet sēfĕr (= boek), doch luach (= tafel), zoals dit laatste ook gebruikt is van de twee stenen tafelen der wet (Ex. 31 : 18 e.a.). Men zou ook aan een stuk leder kunnen denken, maar Mozes en Israël kwamen uit Egypte, en daar was het gebruik van gepraepareerde huiden als schrijfmateriaal reeds lang vervangen door dat van papyrus. Reeds in de oudste pyramidenteksten komt een hiëroglyphisch teken voor de papyrusrol voor. Tegenwoordig is de oudste bekende Egyptische papyrus een brief uit Saqqâra, uit de 6e dynastie (± 2470—2270 v. C.). Het merg of de pit van de papyrusplant diende tot schrijfmateriaal. Men vormde daarvan vellen, die men samenplakte tot een rol. Men had fabrieksrollen, waaruit men kleinere rollen sneed. De normale rol bestond waarschijnlijk uit 20 bladen. De papyrusrol wordt slechts aan één kant beschreven. De tekst kon gcmakkelijk van de papyrus afgewist worden. Later is papyrus weer door de gepraepareerde dierenhuid in de vorm van perkament verdrongen. Men zie voor een en ander W. Peremans en J. Vergote, Papyrologisch Handboek, Leuven, 1942.Om op papyrus, perkament, scherven en kleitafeltjes te schrijven, werd een dun riet gebruikt, dat aan één kant schuin afgesneden werd, zodat men naar believen smalle of dikke lijnen trekken kon. Als inkt werd een soort roetinkt gebruikt. Men had ook rode inkt, voor versiering en tot aanduiding van de hoofdstukken. De inkt was duurzaam en goed, zij kon met een spons uitgewist worden. Sommige oude Egyptische papyrusrollen zijn van grote lengte. Men kan uit een en ander de conclusie trekken, dat reeds in oude tijd het maken van papyrusrollen met wat wij „boeken” noemen beschreven, zeker mogelijk was. Een b. als Genesis of als Jesaja zou op twee rollen geschreven kunnen zijn.

In het O.T. wordt het b. of de b.rol dikwijls vermeld. Ook titels van bepaalde b., die als bronnen door de Bijbelschrijvers werden gebruikt, worden aangehaald, b.v. het b. des Oprechten, Joz. 10 : 13; 2 Sam. 1 : 18, het b. van de oorlogen des Heren, Num. 21 : 14. Ex. 32 : 31 heeft Mozes het over het b., dat de Here geschreven heeft, en waarbij wij zullen te denken hebben aan een b. met de namen van des Heren gunstgenoten. Later wordt ons over dit b. in de Bijbel meer geopenbaard, vgl. Ps. 69 : 29; Mal. 3 : 16; Phil. 4 : 3; Openb. 3 : 5; 20 : 12, 15; 21 : 27, zie ook Jes. 4 : 3; Ez. 13 : 9; Dan. 12 : 1; Luc. 10 : 20. Hier duidt dus „boek” aan: wat de Here heeft bepaald aangaande de beloning van zijn vrienden.

Ook in de periode van het N.T. heeft het b. veelal de gedaante van een rol. Vooral sinds de ontdekking van de Chester Beatty papyri, stammend uit de 3e eeuw, moet echter de mogelijkheid worden opengelaten, dat van het O.T. en ook van het N.T. veel eerder boeken in onze b.vorm in omloop zijn geweest, dan vroeger wel eens werd gedacht. Het b. was van papyrus of van perkament en moest geheel worden geschreven. B. zijn in het N.T. in de eerste plaats de boeken van het O.T. Maar ook vele andere boeken bestonden en waren bekend.

< >