Een lobotomie is een neurochirurgische procedure die in het verleden werd uitgevoerd als behandeling voor ernstige psychiatrische aandoeningen, met name voor patiënten met psychotische stoornissen zoals schizofrenie en ernstige obsessief-compulsieve stoornis.
Tijdens een lobotomie worden verbindingen tussen de prefrontale cortex van de hersenen en andere delen van de hersenen doorgesneden. De prefrontale cortex is betrokken bij verschillende hogere cognitieve functies, de persoonlijkheid en emotionele expressie. Door deze verbindingen te verbreken, hoopte men heftige emotionele uitbarstingen en onvoorspelbaar gedrag van patiënten te verminderen.
De procedure werd voor het eerst geïntroduceerd door de Portugese neuroloog Egas Moniz in de jaren 1930 en werd vooral in 1940 en 1950 in verschillende landen uitgevoerd. Het was echter een controversiële procedure en er waren veel ethische zorgen over de effectiviteit en de ernstige bijwerkingen, waaronder het verlies van persoonlijkheid, emotionele afvlakking en cognitieve beperkingen.
Vanwege de introductie van effectievere en minder invasieve behandelingen, zoals antipsychotische medicijnen, wordt de procedure niet langer routinematig uitgevoerd en wordt deze alleen nog in zeer zeldzame en extreme gevallen overwogen.
