zijn knolletjes aan de wortels van leguminosen en vertegenwoordigers van sommige andere plantenfam. (b.v. els en duindoorn). Bij de leguminosen wordt de vorming der knolletjes veroorzaakt door het in de wortelharen binnendringen van Rhizobium uit de omgeving.
Deze bacteriën verplaatsen zich naar hoger gelegen delen van het wortelstelsel, maar worden door versterkte celdeling op bepaalde plaatsen tegengehouden en gelocaliseerd in wratachtige groeisels, de w. Bij verschillende planten hebben deze verschillende, karakteristieke vormen. Men vindt daarin, behalve de zich ontwikkelende bacteriën, een groot aantal cellen, gevuld met door jodium blauw kleurende koolhydraten, afkomstig van de assimilatie door de groene delen der plant, met behulp waarvan de knolletjesbacteriën atmosferische stikstof binden en daardoor de groei van de plant bevorderen. Meestal zijn de knolletjes bruin gekleurd door een aan haemoglobine verwante kleurstof, het leghaemoglobine, waarvan de rol nog onbekend is. Ze ontbreekt vaak in de groen gekleurde knolletjes van planten, die van de knolletjes geen voordeel blijken te hebben en even slecht groeien als planten zonder knolletjes. De bacteriën in deze knolletjes blijken geen stikstof te binden.
Men spreekt dan van onwerkzame bacteriën. Over de verandering van onwerkzame in werkzame en omgekeerd is nog weinig bekend. De Rhizobium-stammen der verschillende leguminosen zijn niet onbeperkt verwisselbaar; die van de erwt zijn ook bruikbaar voor Lathyrus en Vicia, maar niet voor Phaseolus enz. Op deze wijze gerangschikt kent men 8 of 9 groepen, die ook serologisch verschillend zijn. De organismen, die in de knolletjes van andere planten voorkomen, zijn nog niet geïdentificeerd. Bij de els is het waarschijnlijk een Actinomyces. Infectieproeven mislukken steeds, maar de betere groei door hun aanwezigheid staat vast.