of gonosomen wordt het chromosomenpaar genoemd, dat bij de geslachtsbepaling van plant- en diersoorten met gescheiden gesl., d.w.z. met wijfjes en mannetjes, de beslissende rol speelt. Het ene gesl. bezit 2 gelijke geslachtschromosomen (XX) en al zijn gameten bezitten een X-chromosoom: homogametisch geslacht (homo = gelijk).
Het andere gesl. bezit een X- en een Y-chromosoom (XY) en van zijn gameten bezit de helft het X- en de helft het Y-chromosoom: heterogametisch gesl. (hetero = verschillend). Bij de bevruchting ontstaan dus steeds weer voor de helft XX en voor de helft XY dieren.Bij de meeste dieren en bij de tweehuizige planten is het ♀ het homogametische gesl. (XX) en het ♂ het heterogametische (XY). Bij de vlinders, bij sommige vissen en bij de vogels (b.v. kippen) is het echter juist andersom.
In de meeste gevallen is het Y-chromosoom kleiner dan het X-chromosoom, terwijl het relatief meer heterochromatine bevat. Bij sommige soorten ontbreekt een Y-chromosoom geheel en in plaats van XY-type spreekt men dan van X0-type. In veel gevallen zijn de g. echter niet zichtbaar verschillend en kunnen ze dus niet op het oog van elkaar onderscheiden worden. Heel vaak is ook geen verschil te zien tussen g. en de andere chromosomen (de z.g. autosomen).