(Fr. Boalsert, Bolsert) Gemeente en stad in westelijk Friesland, gelegen aan de nieuwe rijksweg tussen Heerenveen-Sneek-Afsluitdijk.
Opp. 938 ha., waarvan 199 bebouwd en 739 onbebouwd, hoofdzakelijk weiland. Als kern van een ontvolkend plattelandsgebied maakte Bolsward in de jaren ’50 en ’60 een geleidelijke groei door (bevolkingstoename met plm. 80 p.j.), die zich in de jaren ’70 versneld voortzette.Het gemeentewapen is als volgt: In goud een dubbele adelaar van sabel, gebekt, getongd en gepoot van keel. Het schild gedekt met een keizerskroon van goud, gevoerd van keel en gehouden door twee omziende leeuwen van goud, getongd en genageld van keel.
De stadsvlag (ingesteld mei 1955), bestaande uit een brede, horizontale gele baan, begrensd door twee zwarte banen, bevat eveneens deze dubbele adelaar met schild en kroon.
Bevolking Het aantal inwoners bedroeg in 1954 7922, in 1959 8340, in 1964 8718, in 1969 9158 en in 1974 9871.
Economie Hoewel in 1959 niet als industriekern aangewezen, maakte Bolsward een belangrijke industriële ontwikkeling door. De plaatselijke koffieen theehandel Fa. Van der Plaats fuseerde met Niemeijer, waardoor een zeer belangrijke uitbreiding mogelijk bleek; de N.V. Hollandia ging op in Nestlé Nederland; de Hollandse Melksuikerfabriek ontwikkelde zich. Verder breidden tal van kleine industriële bedrijven zich uit, terwijl er 12 nieuwe bedrijven bij kwamen.
Bolward is bovenal verzorgend centrum voor een wijde omgeving, wat blijkt uit de uitbreiding van de middenstand. Deze uitbreiding werd gestimuleerd door een belangrijke ontwikkeling van de recreatie, vooral dankzij de aanwezigheid van vele monumenten. Nieuwe mogelijkheden kunnen ontstaan door de vergroting tot snelweg van de rijksweg Heerenveen-Sneek-Afsluitdijk (R 43). De aanleg van deze weg maakte nieuwe boerderijbouw noodzakelijk (Laad en Zaad 3). De ontwikkelingen in de landbouw hadden gevolgen voor de economie van Bolsward: handel in agrarische artikelen; grossierbedrijven van agrarische produkten. Politiek en kerkelijk leven Hoewel Bolsward een overwegend R.K. gemeente is gebleven, leed deze groep in de jaren ’50 en ’60 verlies, evenals de Nederl. Hervormden; beide t.g.v. de groep geen kerkgenootschap.
De cijfers waren in 1971: R.K. 36% (in 1960 40,2 %), N.H. 25% (28,4), Geen kerkgenootschap 20 % (14,4), Geref. 15 % (13,6). Politiek berokkende de deconfessionalisering vooral schade aan de KVP. Na 1954 was de raad als volgt samengesteld: 5 KVP, 3 PvdA, 2 AR, 2 CHU, 1 VVD. Na 1974 4 PvdA, 3 KVP, 2 AR, 2 CHU, 1 VVD, 1 Gemeentebelangen.
Z. ook Verkiezingen.
Onderwijs, cultuur, sport, monumenten Bolsward is een belangrijk onderwijscentrum, met een Rijks Hogere School voor Levensmiddelentechnologie (in de plaats van de voorm. Rijks Hogere Zuivelschool), een HAVO-Atheneumschool, muziekschool, 2 Mavoscholen (R.K. en chr.), de scholengemeenschap Nijenhove voor Nijverheidsonderwijs (leraressenopl.) en een L.T.S.
Bolsward is een van de culturele centra van Friesland. Hier worden jaarlijks de Heamieldagen (juni) en Bolletongersdei (begin oktober) gehouden; ’s zomers treedt de Bolserter Skotsploech op en speelt het Bolswarder draaiorgel Omke Romke. In 1966 werd de 300ste sterfdag van Gysbert Japicx herdacht met grote feesten, waarbij H.M. Koningin Juliana bij de Martinikerk zijn standbeeld onthulde. Om de 2 jaar wordt de Burgerprijs uitgereikt aan één of meer Bolswarders, die zich op bepaalde terreinen verdienstelijk hebben gemaakt voor de stad. In oktober vindt jaarlijks (bij toerbeurt) de uitreiking van de Gysbert Japicx- of de Dr.
J. Halbertsmaprijs plaats. Vanaf 1962 wordt jaarlijks het Nationale Orgel Improvisatieconcours georganiseerd, (z. voor muzikale activiteiten ook Martinikerk).
Twee oudheidkamers (stadhuis). Naast de gebruikelijke sportvoorzieningen (sportvelden, gymnastieklokalen e.d.) bezit Bolsward een overdekt zwembad, tennisbaan, midgetgolfbaan. Drie bekende kaatspartijen: 2e zaterdag in juli Koopman Heerespartij; 2e zondag in juli Hollandiapartij; 3e of 4e zaterdag in augustus Ale Couperuspartij. Bolsward is rijk aan monumenten. Het stadsbeeld wordt overheerst door het Renaissancestadhuis (1613-1617) met rijk versierde gevel en monumentale raadzaal. Bekend is de Martinikerk (1446-1466) met grote zadeldaktoren, laatgotische koorbanken, vroedschapsbank, gebeeldhouwde kansel (1662), Hinsch orgel, muurschilderingen en grafstenen (o.m. van schippers).
Exterieur van Broerekerk (1280). Een van de mooiste poldermolens van Frl. in de richting van de Afsluitdijk (1824), achtkantig; aan de Witmarsumervaart een spinnekopmolen (1888). Daarnaast vele oude gevels (Dijkstraat, Marktstraat, Grote Dijlakker).
Bolsward bezit een carillon.
Burgemeesters tussen 1954 en 1974: J. G. S. Bruinsma, mr. J. A.
Geukers (1957-1969), J. M. A. Mulder.
Lit: Gids van Bolsward (1974); Boalsert, it hert fan Westergoa, bis nü. It Beaken (1955).
