Gepubliceerd op 21-01-2020

BILDT, HET

betekenis & definitie

(Fr. It Bildt) Gemeente aan de N.W.-kust van Friesland.

Hoofdplaats Sint Annaparochie (St. Anne).

Als overwegend agrarische gemeente kreeg Het Bildt in de jaren ’50 en ’60 te kampen met een bevolkingsverlies, dat in de jaren ’70 tot staan kwam.Grenst ten N. aan de Waddenzee, ten W. aan Barradeel, ten Z.W. aan Menaldumadeel en ten O. aan Leeuwarderadeel en Ferwerderadeel. Het gemeentewapen is als volgt: een schild van lazuur beladen met drie asgrauwe zeehorens (schelpen) in een liggende richting paalsgewijze gerangschikt, waaruit te voorschijn komen korenaren in natuurlijke kleur; het schild gedekt met een gouden kroon.

Gemeentevlag: drie even hoge horizontale banen in de kleuren grasgroen, wit, kobaltblauw, waarover aan de broekzijde een gelijkbenige driehoek, waarvan de basis wordt gevormd door de broeking, en de benen eenzelfde lengte hebben als de hoogte van twee banen; de driehoek in drie horizontale banen geel, karmijnrood, geel verdeeld, waarbij de hoogte van de vlag zich verhoudt tot de lengte als 2 : 3.

De opp. van de gemeente bedraagt 111,40 km2, waarvan plm. 33 km2 water.

Bevolking De loop der bevolking over de jaren 1954-1974 was als volgt:

1954 1959 1964 1969 1974

Het Bildt Sint Anna 9342 9050 8779 8298 8423 Parochie Sint Jacobi 3756 3697 3879 3849 4304 Parochie Vrouwen2898 2825 2630 2448 2316 parochie 947 940 817 747 792 Oudebildtzijl 1741 1588 1453 1254 1011 Na een grote achteruitgang in de jaren 1954-1970 trad in de jaren ’70 een verbetering in, met name door groei van Sint Anna Parochie.

Economie Als landbouwgemeente heeft Het Bildt de gevolgen van ontwikkelingen in deze sector (schaalvergroting, vermindering aantal arbeidsplaatsen) ten volle ondervonden. Als woongebied is het vooral in de jaren ’70 in trek gekomen, zodat het forensisme steeds belangrijker wordt.

In 1947 was plm. 55 % in de landbouw werkzaam, plm. 15 % in industrie en ambacht. In 1960 waren deze cijfers resp. 41,1 en 22,7. Met name de akkerbouw is in Het Bildt belangrijk (pootaardappelen 1115 ha., consumptieaardappelen 593 ha., tarwe 1847 ha., suikerbieten 1392 ha.). De nijverheid omvat fabricage van landbouwmachines, trailerbouw, loonbedrijven, drukkerijen, fabricage van pastachocolade, en ijswafels, aardappelsorteerbedrijven.

De wegen lopen Oost-West en Noord-Zuid. Vooral voor het onderwijs- en winkelcentrum Sint Anna Parochie zijn de door de FRAM onderhouden busverbindingen belangrijk. Bij de uitvoering van de ruilverkaveling Het Bildt zal de infrastructuur opnieuw verbeterd worden. Belangrijk voor de landbouw zijn de proefvelden van de N.A.K. en de Z.P.C.

Politiek en kerkelijk leven Met name de N.H. Kerk is in de jaren ’60 sterk in aantal achteruitgegaan, vnl. t.g.v. de groepering geen kerkgenootschap. Tot deze laatste groepering gaf in 1971 36 % van de bevolking op te behoren (1960 31,4 %); 32,5 % was Gereformeerd (32,4); 20 % Ned. Herv. (24,1). Van de overige groeperingen daalde het aantal Doopsgezinden (van bijna 5 % tot plm. 3 %), evenals dat van de Vrij Evangelischen (van ruim 6 % tot bijna 5 %).

Politiek bleef Het Bildt vrij stabiel, zij het dat de CPN haar ene zetel verloor en de Werkgroep Het Bildt sedert 1974 vertegenwoordigd is. Na 1954 was de raad als volgt samengesteld: 4 AR, 4 PvdA, 2 CHU, 2 VVD, 1 CPN. Na 1974: 6 Chr. Dem. Groep., 4 PvdA, 2 VVD, 1 Lijst Hornstra (= Werkgroep Het Bildt).

Cultuur, sport en monumenten Met name in de jaren ’60 en ’70 werd de accomodatie voor cultuurbeoefening sterk verbeterd, waardoor aan het culturele leven een nieuwe stimulans werd gegeven: „Ons Huis” te Sint Annaparochie, Cultureel Centrum te Sint Jacobiparochie, diverse korpsen en koren en 3 toneelverenigingen. Op sportgebied is Sint Annaparochie een centrum, met 2 sportterreinen, 1 openlucht- en 1 overdekt zwembad, 2 tennisbanen, 1 sporthal, 2 gymnastieklokalen, 1 ijsbaan. Ook de overige dorpen bezitten een sportterrein en een ijsbaan, terwijl in Vrouwenparochie een manege staat.

Op de monumentenlijst staan 48 monumenten, waaronder de N.H. kerken te Sint Annaparochie (gebouwd 1682, ter vervanging van de in de 15e eeuw gebouwde kerk) en Sint Jacobiparochie, 4 molens, diverse boerderijen (kop-hals-romp en hoekplaatsen) en panden in de kernen.

Tot de cultuur valt ook te rekenen het gebruik van het eigen dialect, het Bildts, een mengtaal van de oorspr. niet-Fr. (vnl. Hollandse) bevolking en het Fr. Deze taal, in 1955 nog door nagenoeg alle schoolkinderen gesproken, is sedertdien bedreigd door het Fr. en, vooral in de kernen, het Nederlands. H. S. Buwalda heeft veel gedaan voor het in stand houden van het dialect, o.m. door publicaties.

Burgemeesters tussen 1954 en 1974: J. Klok, D. de Zee (1958-1965), drs. G. van Veenen (s. 1965). Lit.: H. Sannes, Geschiedenis van het Bildt I-III a/b. met register (1951-1957); H. S. Buwalda, Fan de Bildtse grond (1953).

< >