Funerair Lexicon

H.L.Kok (2002)

Gepubliceerd op 31-05-2017

Vrouwelijke aanspreker

betekenis & definitie

Na de Reformatie konden ook vrouwen lid worden van het 'aansprekersgilde' en vele begrafenissen zijn dan ook door vrouwen geleid. Alleen werd in dit geval niet het woord 'aanspreken' gebruikt, doch werd het 'bidden' genoemd.

In Deventer ontving in 1596 vrouw Elinek Hamer vijftien stuivers voor het bidden, dat wil zeggen het aanzeggen. In de stad Nijmegen werd het ambt van bidster tot 1672 uitgeoefend, doch in andere streken werd het langer gehandhaafd, vooral in de steden rondom de vroegere Zuiderzee. In het begin van de negentiende eeuw waren er in Makkum (Fr) nog zes vaste bidsters, allen weduwen. Twee waren gereformeerd, twee doopsgezind en twee rooms-katholiek Het bekend maken, 'omzeggen' genoemd, geschiedde liefst zo spoedig mogelijk. Op de dag vóór de begrafenis ontvingen de bidsters een lijst met namen van degenen die daarvoor moesten worden genodigd. Bij het omzeggen droegen deze bidsters de grote 'kape' met het regenkleed erover.

Op het voormalige eiland Urk wordt tot op heden de dood nog door een vrouw aangezegd. Deze droeg vroeger een 'doodouwerwets' hoedje, geen klederdracht dus. In de stad Groenlo gingen nog in 1875 twee buurvrouwen het overlijden bekend maken bij familie en vrienden. Men noemde dit 'dodenbéijen'. De traditie van aanzegsters (bidsters) heeft het langst standgehouden in de ldeine stadjes langs de vroegere Zuiderzee. Men gaat er van uit dat dit een gevolg was van het feit dat de mannen overdag en soms meerdere dagen op zee waren. Op 18 september 1963 hebben twee aanspreeksters in het stadje Hindeloopen op mijn kosten dienst gedaan. Deze vrouwen noemde men in het plaatselijke dialect 'omsistes'. Dit was vermoedelijk de laatste keer dat dit plaats vond. zie ook: aanspreker, omsistes, regen kleed.