Onderwijsniveau sinds 1863 bij wet geregeld. Het middelbaar onderwijs is anno 1999 ondergebracht in ruim twintig scholengemeenschappen, de meeste met een mavo-, havo- en atheneumafdeling en meer dan de helft met vbo-afdeling.
Daarnaast kent de provincie twee categorale gymnasia.Een drietal landelijke ontwikkelingen vindt in Groningen zijn weerslag. In 1863 werd door de Wet op het Middelbaar Onderwijs de oprichting van Hogere Burgerscholen (HBS-en) en Middelbare Meisjesscholen (MMS-en) mogelijk. Deze schooltypen, alsmede scholen voor (Meer) Uitgebreid Lager Onderwijs ((M)ULO) verdwenen in 1968 (inwerkingtreding mammoetwet), om plaats te maken voor mavo, havo en atheneum, vaak in de vorm van scholengemeenschappen. In de jaren ’80 en ’90 ontstonden door toevoeging van LBO-scholen en klassieke afdelingen brede scholengemeenschappen.
Een aantal van de huidige scholengemeenschappen begon als MULO. Het openbare Rölingcollege in Groningen, onderdeel van de brede scholengemeenschap Bel Campo, begon als (april-)MULO. Ook aan de protestants-christelijke scholengemeenschap Waezenburg en het openbare Nienoordcollege te Leek (de beide Leekster scholen gingen tot 1976 samen als scholengemeenschap Westerkwartier-Noordenveld) ligt een MULO ten grondslag.
Andere begonnen als driejarige HBS, te weten: Warffum (1868), Sappemeer (1868), Winschoten (1879) en Groningen (1882). De driejarige RHBS Sappemeer (1868) is het huidige openbare dr. Aletta Jacobscollege (Hoogezand-Sappemeer). Deze school is in 1917 omgezet in een vijfjarige RHBS en in 1951 samengevoegd met de vijfjarige GHBS Hoogezand (1938). In 1952 werd een gymnasiumafdeling toegevoegd en kreeg de school als naam: Gemeentelijk dr. Aletta Jacobslyceum.
Vanaf 1968 is deze school door samenvoeging met twee ULO-scholen (dr. D. Bosschool; Prof. dr. G. van der Leeuw-school) omgezet in de Dr. Aletta Jacobs Scholengemeenschap. In 1996 fuseerde deze school met de Scholengemeenschap voor Beroepsonderwijs tot Dr.
Aletta Jacobs College. Een aantal HBS-en was vanaf het begin vijfjarig: Groningen (1864, zie Rijks-HBS; 1917; 1948; 1957)> Veendam (1908), Appingedam (1917) en Ter Apel (1921). De hbs te Appingedam kreeg in 1947 een gymnasiale afdeling die in 1951 weer werd gesloten. In 1961 werd een MMS-afdeling aan de school verbonden. De school werd in 1968 omgezet in het Ommelander College. In 1990 fuseerde de school met de K. ter Laanschool (mavo).
De vijfjarige Veendammer hbs was een bijzondere combinatie van een HBS, een Latijnse school en een Zeevaartschool. Deze laatste werd in 1873 van de HBS gescheiden. Het was in 1872 de eerste gemeentelijke en de eerste vijfjarige HBS in Nederland die meisjes toeliet. In 1907 werd de school een rhbs. In 1947 breidde deze uit met een gymnasiumafdeling tot Winkler Prins Lyceum. Anno 1999 is de openbare (gemeentelijke) scholengemeenschap Winkler Prins door fusie met scholengemeenschap De Vaart (voorheen LTS, mavo en lhno/leao) een brede scholengemeenschap met (i)vbo-afdelingen en een gymnasiumafdeling.
De vijfjarige RHBS Ter Apel was aanvankelijk gevestigd in de oude kloosterschool en in een afgekeurde lagere school. De school kreeg in 1924 een nieuw schoolgebouw. In 1968, na de fusie met de gemeentelijke MULO, werd zij omgezet in een Rijksscholengemeenschap. In 1986 werd de LHNO-school De Korenschoof bijgevoegd. Vanaf 1992 bestaat de school onder gemeentelijk bestuur als Regionale Scholengemeenschap Ter Apel.
De eerste christelijke HBS (1917) is het huidige Wessel Gansfortcollege, de tweede christelijke hbs (1948) is nu het Augustinuscollege. In 1954 werd aan de tweede christelijke hbs een middelbare school voor meisjes (MMS) toegevoegd. Deze werd in 1964 bij wijze van experiment als havo-afdeling aan de bestaande scholen verbonden. In 1968 werd de school omgevormd tot Augustinuscollege (havo-atheneum). In 1985 fuseerde de school met de christelijke Bilderdijk mavo, van oorsprong MULO (1958). Vanaf 1994 maakt de school onderdeel uit van de vereniging Liudger, een bestuurlijke fusie van vwo/avo-scholen en avo/lbo-scholen.
Andere scholen kwamen voort uit een MMS. De Groningse MMS aan de Hofstraat (1872), voordien een driejarige ULO voor meisjes, kreeg in 1919 een HBS-afdeling voor meisjes. In 1968 ging de school als het co-educatieve Thorbeckecollege voort als school voor havo en atheneum. In 1983 fuseerde de school met de H.M. van Randwijk (ivo-mavo) tot het openbare H.N. Werkmancollege (zie Onderwijsvernieuwing). De katholieke MMS Sint Walburg (1947) en het katholiek St.-Maarten Lyceum (1946) vormden de grondslag van het interconfessionele Maartenscollege te Groningen, het eerste jezuïetencollege in Europa dat meisjes toeliet (1956). In 1991 fuseerde de school met de Sint-Martinus mavo (Groningen) en de protestants-christelijke mavo De Schalm (Haren) tot Maartenscollege. [Amsing]
