een groepsvorming die geheel uit de jeugd zelf naar voren komt. Het gaat in de jeugdbeweging - al of niet onder leiding van volwassenen - om de waardering voor elkaar als persoon, om zelfopvoeding en zelfbeschikking.
Dit in tegenstelling tot de school, waar intellectuele prestaties doorslaggevend zijn. De jeugdbeweging probeert zelf verantwoordelijkheid te nemen, zelfbestuur te vormen en een intens en gevarieerd clubleven te voeren. Idealisme en hervormingsdrift in maatschappelijk en godsdienstig opzicht kenmerkten de jeugdbeweging. In het begin van de 20ste eeuw in Duitsland ontstaan onder de naam „Wandervögel”, zijn de Europese vormen van jeugdbeweging sterk politiek gekleurd geraakt. (Hitler b.v. maakte zich in 1933 van de jeugdbeweging meester en vormde de Hitlerjugend.) De jeugdbeweging heeft thans veel van haar elan ingeboet. Het gebrek aan leiderskader wreekt zich. De zorg voor de jeugd ontwikkelt zich in de richting van sociaal-pedagogisch onderwijs; zie vormingsinstituut.
