Gepubliceerd op 16-11-2020

Roodkopklauwier

betekenis & definitie

Lanius senator Linnaeus 1758. Houttuyn 1762 kent deze soort niet uit N, maar geeft hem wel een naam: "WILLOUGHBY beschryft een dergelyken, aan den Rhyn geschooten, wiens Kop hoogrood was, en de Staart omringd met een witte Streep als een Parabool, zynde de ruimte daar binnen zwart: weshalve ik hem liever Roodkop noem dan Purpernek." (Linnaeus had nl. omschreven: "Lanius Cauda integra, Corpore supra nigro subrus albo, Occipite purpureo").

Houttuyn vergeet deze zelfverzonnen naam dan ook prompt in zijn 'Bladwyzer' (1763) op te nemen! Schlegel 1852 geeft cursief: "De roodkoppige klauwier. Door de Heeren Verster van Wulverhorst en Ter Meer herhaaldelijk in de provincie Noord-Brabant broeijende waargenomen." In 1858 (de spelling is dan "Roodkoppige klaauwier") wordt ook weer vermeld (door Schlegel) dat de soort in Gelderland en Noord-Brabant broedende werd aangetroffen ("... in de overige provinciën daarentegen in het geheel niet opgemerkt.") De omschrijving door Linnaeus is dermate foutief, dat Schlegel als wetenschappelijke naam "Lanius rufus, Brisson" hanteert. Ook B&O 1822 vermeldden eerder onder de vier soorten Klauwieren niet de naam 'senator', wél de "Lanius Pomeranus1 L. = Collurio rufus L., De rosse Klaauwier"; vermoedelijk is dit de Roodkopklauwier, want in de lijst nietbroedvogels staat deze naam vermeld, met de opmerking: "Komt zelden en toevallig hier te lande."Albarda 1897 noemt de soort nog steeds "Roodkoppige Klauwier" en vermeldt het broeden in inmiddels 5 provincies; ook vermeldt hij drie volksnamen. Snouckaert 1908 vermeldt de naam als in het lemma. Fries Readkopwurger ←.

{In catalaans Capsigrany (ook: Capserigany, Capser (in Solsonès; betekent óók: kassier) en Capsiguerany [Wilms 980114,3; Maluquer i Sostres 1981 p.178]) staat het woord cap voor 'kop' (". el mascle es caracte-ritza pel cap i per la nuca, d'un color castany rogenc intens . "). De rest van het woord is kennelijk nogal verbasterd. Men zou in het geval van Capsiguerany aan Catalaans gerani 'Geranium' (deze is rood!) kunnen denken. De ware etymologie weerspiegelt, volgens een Catalaans etymologisch woordenboek, Capserigany, waarin mogelijk Lat sericaneus (?) <Lat serica 'zijden stof' (rood van kleur) (catalaans seda 'zijde'). Catalaans capsigrany staat ook voor 'zot, domkop, uilskuiken'; ws. was de vogelnaam er het eerst.}

1 Een duitse naam luidt/luidde: Pommerscher Würger [Wüst 1970], gezien het verspreidingspatroon in Duitsland als broedvogel een opmerkelijke naam.

< >