Gepubliceerd op 16-11-2020

Lannervalk

betekenis & definitie

Falco biarmicus Temminck 1825. In de Lage Landen nog niet in het wild waargenomen grote soort van Valk [Lippens & Wille 1986], die echter wel bekend is bij de Valkeniers h.t.l.

Daardoor gebeurt het wel (zelden) dat de Lannervalk vrij vliegend wordt waargenomen. Zie ook sub Blaet.ETYMOLOGIE N Lanner(valk), DLannerfalke, E Lanner (Falcon), deens Lannerfalk, F Faucon lanier (1245), It Lanario, Catalaans Falcó llaner (<catalaans laner (Aquila, Symachus &Theodosus ( = 'anonymus'), 12e/13e eeuw, in Rigault 1612. Rigaultwas de bibliothecaris van Lodewijk XIIl) <Lat Lanarius 'bij verschillende auteurs verschillende soorten Roofvogels!' Vgl. sub Sakervalk. <Lat lanarius 'wol-kammer', duidend op de kleur en/of het zachte gevederte) of <Lat *Laniarius <Lat lanius 'slachter, vleeshouwer', waarbij geduid wordt op de verscheurende gewoonten van Roofvogels in het algemeen (vgl. Lanius sub Klauwier) [Schlegel & Verster van Wulverhorst 1844-1853, p.21/22, IenIII.] Bij biarmicus: Schlegel, die onder en met de naamgever Temminck gewerkt heeft, zegt hierover (invert., uit Schlegel & VvW p.24, voetnoot 12): "... de naam Falco biarmicus is een weinig gelukkige keuze, want het betekent: 'Valk uit de provincie Perm [ = Biarmia] in Rusland'." De Lannervalk komt daar niet voor, maar eventueel zou Temminck niet beter geweten kunnen hebben. De interpretatie 'biarmicus = uit Biarmië afkomstig' is overgenomen door Newton & Gadow 1896 en vervolgens door Jobling 1991 (p.267). Het is echter niet zeker dat Temminck bovengenoemde interpretatie gaf aan zijn naam. Er bestond nl. al dezelfde naam, door Linnaeus in 1758 gegeven, voor de Baardmees (Parus Biarmicus >Panurus biarmicus), die al evenmin in Biarmia (=Perm) voorkomt, en waarvoor dus haast wel een andere interpretatie gezocht zou moeten worden (maar ook hier zou ten onrechte aan 'afkomstig uit Biarmia' gedacht kunnen zijn: Wilms [960411,3] meldt de naam "Parus russicus" van Samuel Gmelin (1770) voor het Baardmannetje).

Het vermoeden is gerechtvaardigd dat hier Biarmicus <Beardmanicus (zie verder sub Baardmannetje). Coomans de Ruiter et al. 1947 (p.26,27) verklaren biarmicus als 'dubbel opgetuigd, dubbel bewapend', maar twijfelen, of dit dan op de 2 (links één en rechts één!) baardstrepen betrekking zou kunnen hebben. C&C 1995 komen met een veel geloofwaardiger 'snoer, halsband', maar moeten daarvoor verwijzen naar Gr hórmos, waarvoor uitgegaan moet worden van een initieel *bihormicus!

Temminck heeft mogelijk dezelfde naam biarmicus die met het Baardmannetje verbonden was, maar zonder nu precies te weten waar hij voor stond, óók gebruikt voor de Lannervalk, omdat beide soorten een door een zwarte 'baardstreep' gedomineerd koppatroon vertonen.