Gepubliceerd op 16-11-2020

Grote Gele Kwikstaart

betekenis & definitie

Motacilla cinerea Tunstall 1771. Kwikstaartsoort, die aan de onderzijde geel van kleur is.

De vogel is slechts 1 a 2 cm langer dan de Gele Kwikstaart ←, wat nauwelijks een rechtvaardiging is om hem 'Grote' te noemen, maar kennelijk wist men geen andere manier om het verschil in naamgeving met de Gele Kwikstaart aan te geven. De grijze bovenzijde heeft hem zijn wetenschappelijke naam bezorgd (Lat cinereus '(as)grijs' <Lat cinis 'as' <Gr KÓvtg kónis 'as, stof') door de E ornitholoog Tunstall, wiens voorbeeld zal zijn geweest E Grey Wagtail [Ray 1678]; dit is ws. ontleend aan "Motacilla cinerea" bij Aldrovandi 1603. In NV 1829 wordt de vogel Lente Kwikstaart ← genoemd; dit is ws. naar D voorbeeld. Houttuyn 1763 vindt de soort niet bij Linnaeus 1758, maar wél bij Brisson. Hij geeft er echter nog geen N naam aan, maar vat deze met nog drie andere soorten samen onder het kopje "Vreemde Kwikstaarten" (in de marge; p.576). Schlegel 1852 kent de soort aanvankelijk niet uit N, maar na de melding van twee exemplaren op 20 februari 1852 te Leiden door Van Bemmelen [in Wickevoort Crommelin et al. 1858] komt de soort wél in zijnboekvan 1858 voor, bij hem voor het eerst met een N naam: "De Groote gele kwikstaart, Motacilla sulphurea." (p.198).

Van Bemmelen noemt de soort uitsluitend onder de toenmalige wetenschappelijke naam Motacilla boarula Linn. Indien boarula met 'Runderen' te maken heeft (Lat boarius 'van de Runderen' <Lat bos 'Os, Rund, Koe'; vgl. sub Butoor), dan is de naam fout: niet de Grote Gele Kwikstaart, maar de Gele Kwikstaart M. flava houdt zich bij grazend vee op. Zoals de eerste bovenvermelde wn. voor N al aanduidt, komen Grote Gele Kwikstaarten in de lage delen van ons land vooral in het winterhalfjaar voor. Het verklaart fries Winterboumantsje.Marmaduke Tunstall (1743-1790) was een E ornitholoog en verzamelaar. Hij hing de indeling van het vogelrijk door zijn landgenoot Ray aan, maar kon zich ook verenigen met de eis van Linnaeus de wetenschappelijke namen in het Latijn en binair te voeren: Ornithologia Britannica (1771) voldeed hieraan. Hij had contact met o.a. JR Forster [Stresemann 1996].

< >