Gepubliceerd op 16-11-2020

Grondeleend Grondeleenden

betekenis & definitie

Alternatieve N naam voor de geslachtengroep (tribus) der Zwemeenden ←. Zie ook sub Duikeend. vD 1970 heeft de naam ten onrechte niet, evenmin als het ww.grondelen (wel dan invD 1995).

N grondelen = D gründeln [Van Beckum 1952, met vertaling: grondelen; HVM 1968 p.422] = Etoup-end [BWP 1977p.509].

UitViF 1976 dit citaat (p.188):

"In folksriedsel oer de ein, heard yn 'e Lege Geaën:

Ik kaem bütendoar en 'k seach in wunder De billen bleat en in kop der ünder.

Rie, rie, hinnefin.

Siz my hoe't it kin!

Antwurd: In ein dy'tyn it wetter dükt."

Uit "de billen bleat" ('de billen bloot') blijkt dat een grondelende eend bedoeld wordt. In het antwoord wordt "dülct" gegeven, dus fries duke zal dan 'grondelen' zijn. Maar fries duke is ook '(onder)duiken', dus het verschil in foerageergedrag tussen Grondeleenden en Duikeenden komt in het friese ww. niet tot uitdrukking.

ETYMOLOGIE De samengestelde vogelnaam bestaat uit de ww.stam grondel- en het znw. eend (zie Eend). Mnl grondelen 'de grond raken' [MH]. Dit is van toepassing op een deel van de soorten uit de tribus Grondeleenden: zij steken de kop zo diep mogelijk in het water zodat zij de grond (bodem) bereiken. Zij doen dit door met de poten zwemmende bewegingen te maken en de staart boven water te houden. {Sommige soorten uit deze tribus doen dit meestal niet: Smienten bijv. grazen op het land en Slobeenden steken alleen hun brede snavel in het water.} De oorspr. betekenis van het grondwoord grond (<mnl gront (c.1220-40 [VT]), grunt is niet geheel zeker. VT houdt een verwantschap met N grind, grint aan. Mackensen 1985: idg gher'fijnmalen'; hierbij Lat frendere 'knarsetanden'. Zie ook de etymologie van groot sub Grote Aalscholver.

< >