Gepubliceerd op 16-11-2020

Adderspecht

betekenis & definitie

Naam voor de Draaihals volgens B&TS 1995. Zij doen geen opgave van de plaats(en) waar deze naam gebruikelijk is/was.

Het eerste deel van de naam berust op het eigenaardig draaien van de hals (vandaar de naam Draaihals) wat de vogel doet als men hem in de hand heeft. Dit gedrag doet denken aan een soortgelijk gedrag van de Slangen van de Slangenbezweerder en heeft aanleiding gegeven tot de vlaamse (waaslandse) naam Slangevogel [Joos 1900; WVD 1996], DNatterhals (Naterhalft reeds bij HG 1669), E Snake-bird [Jackson 1968]. Mogelijk hebben ook andere zaken tot deze namen aanleiding gegeven. Zo zegt HG 1669: "bey den Teutschen hat er mancherley Nahmen/ theils von dem umbwenden seines Halfi/ theils weil er der Nater [=Adder] gleich ist." Een E volksnaam luidt Tongue Bird; een Slang steekt dikwijls zijn tong uit om te ruiken, terwijl de Draaihals hetzelfde zal doen om zijn voedsel (vnl. Mieren) naar binnen te werken.

Het element -specht in de naam is correct: de Draaihals is sterk verwant met de Spechten.

ETYMOLOGIE N Adder (Vipera berus) <N Nater, Nater-slanghe [VK c.1618] <mnl adder, adere, adre, ader. Het is merkwaardig, dat een oorspr. begin-n door metanalyse eerst wegvalt (in het mnl), dan ten tijde van Kiliaan weer terugkeert om tenslotte in het modern N weer weg te vallen. In het D komt het woord zowel mét als zonder n voor: D Natter <mhd nater, natere <ohd natara; naast D Otter (in Kreuzotter 'Adder') <oostmiddelduits noter, notir; drents adder <oudsaksisch nadra; E Adder <oudengels nxd(d)re; oudnoords nadr(a); gotisch nadrs. ~Lat Natrix (=Waterslang; Natrix natrix is de huidige wetenschappelijke naam voor de Ringslang); iers nathir ‘Slang, Waterslang'; welsh neidr. Idg *(s)ne 'kronkelen, draaien' [NEW 1992; vDE 1993; Mackensen 1985].