Boranen of boorhydriden (BnHn+4 of BnHn+6) zijn zeer reactieve verbindingen van boor en waterstof; voor n > 9 zijn boranen vast, voor kleinere waarden van n vloeibaar of gasvormig. Boranen worden meestal gemaakt uit diboraan B2H6 , door kraakprocessen (verhitting, eventueel met waterstof). In de praktijk trekken boranen veel aandacht; door hun zeer grote verbrandingswarmten kunnen ze belangrijke brandstoffen zijn voor raketten en straalvliegtuigen.
Natriumboorhydride NaBH4 wordt in de chemie veel gebruikt als reductiemiddel. Boortrihalogeniden zijn kleurloze, vluchtige verbindingen, zeer gevoelig voor vocht; ze zijn tussenprodukt voor de bereiding van vele boorverbindingen, en in de chemische industrie katalysator voor talrijke reacties.
Boornitride BN, een wit, vetachtig poeder, heeft een gelaagde grafietstructuur met afwisselend B- en N-atomen. De gelijkenis met koolstof, waarmee het iso-elektronisch is, komt ook hierin tot uiting dat het bij hoge temperatuur en druk omgezet wordt in een kubische vorm, borazon, die zelfs harder is dan diamant. De grote chemische en thermische stabiliteit maakt deze verbinding van groot technologisch belang.
Booroxide B2O3 wordt voornamelijk gebruikt in de glasindustrie en in kernreactors voor neutronenabsorptie.
Boorzuur H3BO3 of B(OH)3 is een zwak zuur en wordt gebruikt als tussenprodukt bij de bereiding van andere boorverbindingen; voorts in de leerbereiding, voor kosmetica, antiseptica, conserveringsmiddelen, als elektrolyt in elektrolytische condensatoren en in pH-buffers.
Boraten, de zouten van boorzuur, komen in vele vormen in de natuur voor; ze worden gebruikt in de glas- en de keramische industrie, als conserveringsmiddel en als waterontharder. Borax of tinkal komt in de natuur voor en is een van de belangrijkste bronnen van boor. In gesmolten toestand is het een glasachtige massa, waarin metaaloxiden zeer gemakkelijk oplossen tot (vaak gekleurde) dubbelboraten. Deze reactie wordt toegepast in de boraxparel in de analytische chemie en bij het reinigen van te solderen vlakken. Gezuiverde borax vindt toepassing bij de bereiding van zeep, kosmetica, talkpreparaten, insekticiden en in de leer-, papier- en kunststofindustrie.
Organische boorverbindingen zijn in een groot aantal bekend. Ze worden o.a. gebruikt in kosmetica, als antioxidatiemiddel, als desinfectiemiddel, en in farmaceutische preparaten.
Farmaceutische preparaten.
Boorzuur wordt o.m. gebruikt in waterige oplossingen van 1...3% (boorwater), in zalven (bijv. boorzalf 10% boorzuur met witte petrolatum, zgn. vaseline) of in combinatie met zinkoxide als zinkboorpasta. Verder wordt borax (natriumtetraboraat) in de praktijk toegepast. De toepassing van deze preparaten is gebaseerd op de bacteriostatische en antimycotische werking ervan.
Betekenis voor de landbouw.
Boorgebrek heeft karakteristieke ziekteverschijnselen bij cultuurplanten tot gevolg, bijv. hartrot bij bieten, en moet door een juiste bemesting bestreden worden.