Technische encyclopedie

Winkler Prins (1975)

Gepubliceerd op 27-11-2024

AËRONOMIE

betekenis & definitie

(Fr.: aéronomie; Du.: Aeronomie; Eng.: aeronomy), de tak van de meteorologie die zich specialiseert in de bestudering van de voor waarnemingsballons onbereikbare luchtlagen boven ca. 40 km.

De voornaamste methoden zijn: waarnemingen aan meteoorbanen, waaruit conclusies kunnen worden getrokken omtrent de dichtheid van de lucht op grote hoogten; bepaling van anomale geluidsvoortplanting als gevolg van de aanwezigheid van relatief hoge temperaturen op hoogten van 40...60 km; bestudering van de verstrooiing van licht uit een zoeklichtbundel, hetgeen een maat geeft voor de dichtheid van de lucht in de niveaus waarin de verstrooiing plaatsvindt; waarneming van lichtende nachtwolken als bron van informatie omtrent de stroming in de luchtlagen op ca. 80 km hoogte; metingen verricht met behulp van radio-echo’s, afkomstig van het geïoniseerde spoor van meteoren en verzamelen van gegevens met betrekking tot de hoge atmosfeer met speciaal tot dat doel afgeschoten raketten. Directe temperatuurmetingen zijn daarbij niet mogelijk, daar wegens de grote snelheid van de raket sterke aërodynamische verhitting plaatsvindt. Men bepaalt de temperatuur uit het verloop van de druk langs de raketbaan en ook wel via de luchtdichtheid, die o.a. bepaald kan worden uit de valsnelheid van een door de raket uitgestoten ballon. De wind kan onder gunstige omstandigheden worden gemeten aan door de raket geproduceerde rookwolkjes.Met behulp van meteorologische satellieten kan men informatie verkrijgen omtrent de dichtheid van de atmosfeer boven 200 km. In het ruimteonderzoek houdt de aëronomie zich bezig met de studie van de wisselwerking tussen luchtmoleculen in de hogere dampkringlagen (beginnend bij de zgn. E-laag op ca. 100 km hoogte), en ultraviolette en röntgenstraling van de zon en elektrisch geladen deeltjes van uiteenlopende oorsprong. Deze interactie veroorzaakt uiteenvallen van moleculen zuurstof, stikstof, koolstofdioxide en water, en vorming van ionen. De dampkring gedraagt zich ter plaatse als een zwak geïoniseerd plasma. De waarnemingen worden voornamelijk verricht met meetinstrumenten aan boord van raketten die door de dampkringlagen worden geschoten. De resultaten en theorieën worden jaarlijks uitgewisseld en gepubliceerd door COSPAR, de Internationale Commissie voor Ruimteonderzoek.

< >