Makelaar - (Fr. courtier, Hd. Mäkler, Sensal, E. broker). Door het plaatselijk bestuur (volgens arr. van den Hoogen Raad van 20 Jan. 1854, W. 1510, den gemeenteraad) aangestelde bemiddelaar bij den handel (62 K.). De werkzaamheden der m, bestaan in het, voor hun meesters koopen en verkoopen van waren en koopmanschappen, schepen, effecten, wisselbrieven, orderbriefjes en ander handelspapier, het bezorgen van disconteeringen, assurantiën, bodemerijen en bevrachtingen van schepen, van gelden op beleening of anderszins (64 K.). Bij het tot stand brengen van overeenkomsten vertegenwoordigt de m. een der partijen als lasthebber. In tegenstelling met den commissionnair sluit hij de overeenkomsten niet op eigen naam.
Makelaars kunnen een algemeene aanstelling hebben of voor slechts een of meer takken van handel worden benoemd (65 K.). Of m. in onroerend goed mogen worden benoemd en of m. met een algemeene aanstelling in den handel in onr. goed als m. kunnen optreden is betwist. Tusschenpersonen zonder aanstelling van het plaatsel. bestuur hebben noch de rechten noch de verplichtingen van makelaars (63 K.). — Alvorens tot de uitoefening van hun beroep te worden toegelaten, moeten de m. bij de arrond. rechtbank den eed afleggen, dat zij de aan hen opgelegde plichten getrouw zullen waarnemen (62 K.). De m. mogen in hot vak of de vakken, waarin zij m. zijn, voor eigen rekening noch zelve noch door tusschenkomst van anderen, noch in commissie, handel drijven, noch zich tot borg stellen voor de handelingen, door hun tusschenkomst gesloten (65 K.). Overtreding van dit voorschrift (zgn. lippen) komt echter algemeen voor en wordt zelfs nauwelijks meer als onbehoorlijk beschouwd. — De m. zijn gehouden, onmiddellijk na het sluiten eener overeenkomst, deze in hun zakboekje op te teekenen en vervolgens dagelijks in hun dagboek over te brengen, zonder witte vakken, tusschenregels of kantteekeningen, met duidelijke vermelding van de namen der partijen, den tijd der handeling en der levering, de hoedanigheid, hoeveelheid en den prijs der goederen en alle de voorwaarden der gesloten overeenkomst (66 K.). De m. zijn verplicht aan de partijen te allen tijde en zoodra deze zulks begeeren, uittreksels uit hun boek te geven, bevattende al hetgeen zij daarin, betrekkelijk de handeling, die hen aangaat, hebben aangeteekend (67 K.). De rechter kan de openlegging hunner boeken in rechte bevelen, ten einde de afgegeven uittreksels met de oorspronkelijke aanteekeningen te vergelijken en hij kan daaromtrent hun toelichting vorderen (67 K.). Indien de handeling niet geheel ontkend wordt, leveren de aanteekeningen, door den m. uit zijn zakboekje in zijn dagboek overgebracht, bewijs op tusschen partijen ten aanzien van den tijd van de handeling en dien van de levering, van de hoedanigheid en hoeveelheid van het goed, van den prijs waarvoor en de voorwaarden waarop de overeenkomst is gesloten (68 K.). De m. moeten, indien zij daarvan door partijen niet zijn ontslagen, van elke door hun tusschenkomst op monster verkochte partij goederen het monster tot den tijd der volbrachte levering bewaren, voorzien van een behoorlijke aanteekening ter herkenning er van (69 K.). De m. die den koop en verkoop van een wisselbrief of van een dergelijk verhandelbaar effect heeft tot stand gebracht, is verantwoordelijk voor de echtheid der zich op het aan den kooper ter hand gestelde stuk bevindende handteekening van den verkooper (70 K.). De m. die zich schuldig maken aan overtreding van een der bovengenoemde bepalingen, zullen naar gelang der omstandigheden, in hun bedieningen worden geschorst of daarvan vervallen verklaard. Bovendien zullen zij als lasthebber voor de schade aansprakelijk zijn (71 K.). Geraakt een m. in staat van faillissement, zoo wordt hij in zijn bediening geschorst en kan hij door den rechter daarvan worden vervallen verklaard. In geval de gefailleerde m. het verbod van lippen heeft overtreden, moet hij uit zijn bediening worden ontzet (72 K.). Een m., die van zijn bediening is vervallen verklaard, kan in geen geval daarin worden hersteld (73 K.). — Artt. 681—685 K. bevatten nog bijzondere bepalingen ten aanzien van m. in zeeassurantiën (zie ook SLUITNOTA).
