Diëlectrische verplaatsing of verschuiving, verschuiving der electriciteit, die, volgens de door Faraday en Maxwell ontwikkelde voorstellingen, in een electrisch veld bestaat. Daaraan ligt het beginsel ten grondslag, dat de electriciteit zich gedraagt als eene onsamendrukbare vloeistof. Binnen een zeker volume is derhalve de totale hoeveelheid electriciteit niet voor vermeerdering vatbaar. Wordt nu aan een geleider een zekere lading toegevoerd, dan brengt deze in het omgevende diëlectricum eene d. verplaatsing te weeg.
Tengevolge van de d. veerkracht ontstaat dan hierin een spanningstoestand, eenigszins te vergelijken met dien van een gespannen zeepvlies. Op grond van deze voorstelling kwam Maxwell dan ook tot de opvatting, dat eene verandering der d. verplaatsing met een electrischen stroom zou zijn te vergelijken. Immers, daarbij zou inderdaad eene verschuiving, dus eene beweging, der electriciteit plaats vinden. In zijne theorie kende hij op grond van deze beschouwingen aan de verschuivingsstroomen, die dus zouden bestaan in eene verandering der d. verplaatsing met den tijd, de eigenschappen van een electrischen stroom toe, met name wat betreft de magnetische werking. Door de proeven van Hertz werd deze zienswijze volkomen bevestigd (zie ELECTRISCHE TRILLINGEN). — Eene d. verplaatsing gaat steeds gepaard met eene electrische kracht en ze kan hiermede evenredig worden gesteld. Voor de verschillende diëlectrica is echter de evenredigheidsfactor verschillend (zie D. CONSTANTE). — Volgens de electronentheorie van Lorentz bestaat de d. verplaatsing uit twee deelen, n.l. eene d. verplaatsing in den aether, en eene in de materie. De laatste is afkomstig van de electronen, die, door eene quasi-elastische kracht aan een bepaalden evenwichtsstand gebonden, door de electrische kracht worden verschoven. Dit gedeelte der d. verplaatsing wordt ook wel de d. polarisatie genoemd. — Ingeval van d. nawerking kan de d. v. niet onmiddellijk evenredig worden gesteld aan de electrische kracht, doch speelt ook de tijd daarbij eene rol.
