twee onafhankelijkheidsoorlogen in Vietnam na de Tweede Wereldoorlog, resp. tegen Frankrijk en de VS.
DE EERSTE VIETNAMESE OORLOG
Toen de Fransen hun toezeggingen van mrt. 1946 aan de Democratische Republiek Vietnam niet nakwamen (Vietnam, GESCHIEDENIS), groeiden de spanningen. In nov. 1946 begon Frankrijk de vijandelijkheden met een bombardement op de Noord-vietnamese stad Haiphong. De Vietnamese minister van Binnenlandse Zaken, Vo Nguyen Giap, kreeg de portefeuille van Defensie. De Fransen veroverden de steden in Noorden Midden-Vietnam. De Viet Minh behield de macht op het platteland en beperkte zich tot een guerrilla. In juni 1949 werd Bao Dai staatshoofd van Vietnam.
Zijn regime werd in febr. 1950 erkend door de VS en Groot-Brittannië. Enkele maanden later begon de economische en militaire steun van de VS. In okt. 1950 controleerde de Viet Minh half Tonkin, alsmede 80 % van Noorden Midden-Annam, terwijl de rode partizanen ook in Cochin-China actief werden. Eind 1950 had Giap het hele gebied aan de Chinese grens veroverd. Doordat ook de Vietnamese legermacht aan Franse zijde mee ging strijden, nam het conflict tevens het karakter van een burgeroorlog aan. Giap veroverde de hooglanden, waar de Thaiminderheden woonden, verzekerde zich in 1953 van meer Chinese hulp en liep gedurende hetzelfde jaar Noord-Laos onder de voet.
Om de toegang tot Laos af te sluiten, nestelde de Franse bevelhebber Navarre zich met een grote troepenmacht in de Tonkinse grensplaats Dien Bien Phoe. Deze werd echter door de tegenpartij omsingeld.
De Conferentie van Genève. Begin 1954 besloten de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk en de USSR te Berlijn om te Genève onderhandelingen over Korea en Vietnam te beginnen. Ook de Chinese Volksrepubliek nam deel aan de conferentie. Elf dagen na de opening capituleerde Dien Bien Phoe. Het in Genève getroffen akkoord werd door de VS niet getekend, omdat het als een te grote concessie aan het communisme werd beschouwd. Het kwam in grote lijnen op het volgende neer: een demarcatielijn langs de 17e breedtegraad; concentratie van de Viet-Minhtroepen ten noorden van die lijn en van de Franse strijdkrachten en hun inheemse bondgenoten in het zuiden; binnen twee jaar in geheel Vietnam verkiezingen, onder toezicht van een internationale controlecommissie. De oorlog had aan 21000 Fransen het leven gekost en aan 500000750000 Vietnamezen.
Intermezzo. Tijdens de Conferentie van Genève was Ngo Dinh-Diem premier van Zuid-Vietnam geworden. Hij schoof Bao Dai terzijde, riep de republiek uit en werd president. Diem genoot het vertrouwen en de steun van de VS. Hij gaf evenwel toe aan corruptie. Bovendien was hij zeer anticommunistisch en daarmee joeg hij tienduizenden de dood in.
Zijn tegenstanders richtten in 1960 het Nationaal Bevrijdingsfront voor Zuid-Vietnam op (VietCong). In Noord-Vietnam werd de interne stabiliteit aangetast door de collectivisatie van de landbouw, die veel verzet opriep en de regering ertoe bracht haar fouten in deze toe te geven. Het land slaagde er wel in zich in een vrij hoog tempo te industrialiseren. In 1960 kreeg Noord-Vietnam een communistische grondwet. In Zuid-Vietnam werd de landbouwhervorming een mislukking door het gedwongen karakter ervan en de onderdrukking van de boeren. Begin jaren zestig strekte de communistische guerrilla zich steeds verder uit.
DE TWEEDE VIETNAMESE OORLOG
In 1963 spitste in Zuid-Vietnam de kritieke situatie voor het corrupte regime zich toe. In nov. 1965 werd Diem tijdens een staatsgreep om het leven gebracht. Er kwam een militair regime, dat niet voor de nodige stabiliteit wist te zorgen. Door de toeneming van de activiteit der communistische guerrilla raakten de VS steeds meer in de strijd betrokken. De door de regering-Kennedy gezonden adviseurs werden in 1964 door de regering-Johnson met 22000 man militairen aangevuld. Bovendien stuurden de Filippijnen, Australië en Zuid-Korea troepen.
Sinds het begin van de Amerikaanse interventie hebben Noord-Vietnam en de Viet-Cong grote offensieven ondernomen, waarbij het aandeel van de laatste steeds geringer werd. Bij het eerste offensief (1964-65) werd het platteland van Zuid-Vietnam grotendeels door de Viet-Cong onder de voet gelopen. In 1968 volgde een aanval van de Viet-Cong op de grote steden: het Tet-of Nieuwjaarsoffensief, dat na zware strijd mislukte. In de VS ontstond zoveel oppositie tegen de Vietnamese Oorlog, dat president Johnson in mrt. 1968 besloot de bombardementen ten noorden van de 20e breedtegraad te staken. In okt. 1968 kondigde hij algehele stopzetting van de luchtaanvallen op Noord-Vietnam af, wat de weg effende voor vredesbesprekingen in Parijs, die zich jaren voortsleepten. Zijn opvolger R.M.Nixon had als presidentskandidaat beloofd dat de VS zich uit de oorlog zouden terugtrekken (vietnamisering van de oorlog), maar de pogingen daartoe mislukten aanvankelijk.
De onverzettelijke houding van Noord-Vietnam riep militaire actie van de VS op. Door de enorme Amerikaanse bombardementen werden de communistische aanvoerlijnen in Vietnam dermate belaagd, dat er via Laos en Cambodja omwegen moesten worden gebruikt. Dit gaf in april 1970 aanleiding tot een Amerikaanse inval in Cambodja. Deze operatie paste niet in de vietnamisering, die nog verder werd aangetast toen in mrt. 1972 het derde grote communistische offensief losbarstte, waarop de VS de Noord-vietnamese havens blokkeerden en enorme bombardementen uitvoerden. Op 31.12.1972 staakten de VS de bombardementen ten noorden van de 20e breedtegraad. Begin 1973 kwamen de Parijse Akkoorden tot stand.
De Amerikaanse en andere niet-Vietnamese troepen trokken zich terug. Van eind 1974 tot mei 1975 veroverden de Voorlopige Revolutionaire Regering en Noord-vietnamese troepen heel ZuidVietnam. In nov. 1972 hebben de Amerikaanse autoriteiten het aantal gedode militairen in de oorlog begroot op: Noord-Vietnam en Viet-Cong 910000, Zuid-Vietnam 160000, VS 46000. Het aantal civiele doden werd op ruim 2 mln. geschat.
