Instelling die van een te bouwen schip of drijvend object (b.v. booreiland) proefondervindelijk aan een model onderzoekt of het aan de gestelde eisen zal voldoen of welke verbeteringen aangebracht moeten worden. Verscheidene landen bezitten een of meer van dergelijke instellingen, van staatswege of particulier.
Het Nederlands Scheepsbouwkundig Proefstation (NSP), opgericht in 1929, gestart in 1932, is gevestigd te Wageningen en Ede.De schaalmodellen worden in de modelmakerij nauwkeurig vervaardigd: de scheepsrompen van hout, paraffine of met glasvezel gewapend polyester; roeren, kimkielen enz. van hout of kunststof (perspex), schroeven van witmetaal, brons of aluminium. De freesbanken worden numeriek bestuurd: nl. met een ponsband, vervaardigd op een computer aan de hand van de ontwerptekeningen.
Allereerst wordt het model zonder uitsteeksels door het water gesleept; uit de gemeten weerstand wordt het effectieve vermogen of sleepvermogen berekend. Uit een herhaling van de proeven, maar dan met roer, kimkielen, asuithouders enz. op het model gemonteerd, blijkt of die delen niet meer dan de te verwachten weerstand leveren. Na het aanbrengen van schroefas(sen) en schroefmodel(len) worden proeven met ‘eigen voortstuwing’ genomen waarbij het vereiste vermogen voor diverse snelheden kan worden bepaald. Al naar de gestelde eisen kunnen proeven onder verschillende voorwaarden (golven, wind, stroming, ondiep water e.d.) uitgevoerd worden.
Het NSP beschikt hiertoe over diverse voorzieningen: golfen stromingstank, sleeptank en zeegangstank. Verder kunnen in het ondiep-waterbassin (216 m x 15,75 m, diepte 1,25 m zonder golfslag tot 1 m met golfslag) b.v. vaaren aanleggingsproeven voor een kanaal, een ondiepe zee als de Noordzee enz. genomen worden, desgewenst met invloed van golven en wind. De hogesnelheids-tank is speciaal gebouwd toen snelle vaartuigen als onderzeeërs, draagvleugelboten en luchtkussenvaartuigen verschenen, waarbij men met trillingen en andere specifieke verschijnselen te maken kreeg. Dit bassin (220 m x 4 m x 4 m), voorzien van golfopwekker, heeft een conventionele sleepwagen (snelheid tot 15 m/s) en een tweede met een vorm als van een vliegtuigvleugel (tot 30 m/s). Een scheepsschroef kan door cavitatie ernstig beschadigd worden. Het NSP bezit voor onderzoek dan ook enkele cavitatietanks. Verder een lage-druk-sleeptank (vacuümtank) om ook nog beter de ingewikkelde stromingsverschijnselen rond de schroef te kunnen bestuderen.
In het computercentrum worden naast vele andere noodzakelijke berekeningen, zoals die voor de hydrostatische stabiliteit, de transversale stabiliteit, de stabiliteit bij schade aan het schip, ook die voor het schroefontwerp, de te verwachten snelheid enz. uitgevoerd. De door de computergestuurde tekenmachines leveren de tekeningen van scheepsvorm en voortstuwers die (zonodig na aangebrachte wijzigingen in de modellen) de beste resultaten beloven. Ook kunnen de tekeningen van huidplaten en onderdelen voor optische snijbranders gemaakt worden.
