v./m. (q’s; q’tje),
1. als teken: 17e letter, als klank: 13e medeklinker van het alfabet;
2. in een alfabetische rangschikking (kaartsysteem, boek e.d.) al de namen, woorden of lemmata die met een q beginnen; bij uitbreiding die namen, woorden of lemmata met de bijbehorende gegevens, teksten, systeemkaarten enz.
De q gaat via Latijn en Grieks (koppa; later verdwenen) terug op de Semitische qoph. Hij duidt dezelfde klank aan als K (maar alleen vóór u), of de overeenkomstige labiovelaar (meestal qu gespeld); dus qu = ‘k’ + labiodentale resp. bilabiale ‘w’ (of, b.v. in het Frans, = enkel ‘k’).
Vormen. De Semitische vorm (1) is door de Grieken (2) weinig gewijzigd. De Romeinen prefereerden een vorm met schuine staart (3), en schreven (net als bij O; ook C, G) de ronding in twee gedeelten (4: boekschrift, cursief). In de late oudheid werd de letter weer verticaal geschreven (5), en sindsdien is zij niet gewijzigd (6).
