[Gr. protos, eerste, aktis, straal],
o., chemisch element, symbool Pa.
Protactinium behoort tot de groep van de actiniden in het periodieke systeem. Er zijn isotopen bekend met atoommassa van 225—237, die alle radioactief zijn. Het belangrijkste isotoop is 231Pa met een halfwaardetijd van 32500 jaar, waarvan men slechts in kleine hoeveelheden zuivere verbindingen heeft kunnen bereiden. Protactinium komt voor in uraanertsen en wel 0,34 deel per 106 delen uraan. Het ontstaat uit 235U. Protactinium vertoont overeenkomst met tantaal, maar is meer basisch.
Het eerste isotoop van het element 234Pa werd in 1912 ontdekt door de Duitsers Kasimir Fajans en O. H.Göhring. Het werd brevium genoemd. In 1917 werd door o.a. de Duitse scheikundige Otto Hahn 231Pa ontdekt, dat onder uitzending van röntgenstraling overgaat in actinium. Dit isotoop werd daarom proto-actinium genoemd, later verkort tot protactinium.
