o. (-is), een instrument voor het doen van astronomische waarnemingen, ter gelijktijdige bepaling van geografische breedte en lengte.
Een prisma-astrolabium bestaat uit een horizontaal geplaatste kijker, die draaibaar is om een verticale as. Voor het objectief is een gelijkzijdig prisma aangebracht met het achtervlak loodrecht op de optische as van de kijker en met de overstaande ribbe horizontaal. Het instrument wordt gebruikt om na te gaan op welk ogenblik een ster precies 60° boven de horizon staat. De stralen van de ster vallen enerzijds op het bovenvlak van het prisma, anderzijds na spiegeling aan een kwikoppervlak op het onderste vlak. Beide stralenbundels worden dan in de kijker geworpen en vormen in het algemeen twee beeldjes van de ster. Als de ster precies 60° hoog staat, vormen de stralen een hoek van 120° met elkaar en vallen beide horizontaal in de kijker en ziet men de twee beeldjes samenvallen. Als men voor ten minste drie sterren het ogenblik van deze coïncidentie bepaalt, kan men drie onbekenden bepalen;
1. de klokcorrectie resp. de lengte van de plaats van waarneming;
2. de breedte van de plaats van waarneming;
3. het verschil met 30° van de ware zenitafstand van de ster.
