[Gr. orgao, zwellen, heftig begeren], o. (-n, -s), (ook: climax, klaarkomen), het hoogtepunt van de opwinding tijdens de coïtus, homofiel of lesbisch contact of zelfbevrediging.
Bij de man gaat het orgasme meestal gepaard met een zaadlozing (ejaculatie); bij de vrouw treedt samentrekking op van de schede, bekkenbodem-en buikspieren, terwijl al in de opwindingsfase een verhoogde afscheiding van vocht via de schedewand zorgt voor een natuurlijke glijstof. Bij man en vrouw ontstaan een snellere ademhaling en polsslag, een kortdurende bloeddrukstijging, speekselvloed en afscheiding van de traanklieren, zodat de ogen gaan glanzen; er is een daling van de bewustzijnsgraad. Na het orgasme komt een gevoel van verzadiging en ontspanning. Na de zaadlozing verslapt de penis en het duurt enige tijd voor een nieuwe erectie en ejaculatie kunnen optreden. Na de opwindingsfase volgt bij vrouwen een plateaufase met veelvoudige orgasmen, al dan niet afgesloten met een piek als bij het orgasme van de man. Vervolgens komt de ontspanningsfase.
S.Freud maakte een onderscheid tussen clitoraal en vaginaal orgasme, opgewekt door resp. prikkeling van de clitoris (kittelaar) of vagina (schede); aan het vaginaal orgasme kende hij een hogere waarde toe. Gebleken is dat het orgasme zijn beginpunt vindt in prikkeling van de clitorisschacht. Als voorspel is deze prikkeling van grote waarde. Te sterke prikkeling van de kittelaar geeft pijn, zodat het omgekeerde van het beoogde doel wordt bereikt.
Orgasme bij niet-geslachtsrijpe kinderen is niet ongewoon. Bij het jongetje kunnen reeds als baby erecties optreden, meestal bij volle blaas. Ook bij meisjes kunnen seksuele lustgevoelens optreden bij prikkeling van de clitoris door wrijfbewegingen, door aarsmaden en door psychische opwinding. Deze zijn normaal en wijzen op een gezonde ontwikkeling.
LITT. W.H.Masters en V.E.Johnson, Human sexual response (1967); The Shire Hite Report (1976); A.Pietropinto en J.Simenauer, Beyond the male myth (1977).
