[Lat., niet andermaal voor hetzelfde feit], het rechtsbeginsel volgens hetwelk een zelfde geschil of feit niet ten tweede male voor de rechter kan worden gebracht, gewijsde. In strafzaken beschermt dit beginsel de vrijheid van de burger zowel tegen de onrechtvaardigheid om voor hetzelfde feit tweemaal te worden gestraft als tegen de onaangenaamheden van het vervolgd worden, zoals de onzekerheid, het object zijn van dwangmiddelen en schande van een openbare zitting (nemo debet bis vexari).
Daarnaast beschermt het beginsel het gezag van het rechterlijke vonnis. Of er al dan niet sprake is van ‘hetzelfde feit’, is soms problematisch, omdat een feit een menselijke gedraging betreft (b.v. autorijden) met een zeker verloop in de tijd en met dikwijls meer dan één strafrechtelijk aspect (rijden onder invloed, zonder licht, boven de maximumsnelheid enz.). Het OM kan dit probleem echter omzeilen door de verschillende samenhangende strafrechtelijke aspecten van een gedraging tegelijk ten laste te leggen als meerdere feiten die voor de straftoemeting als op zichzelf staande handelingen moeten worden beschouwd en meerdere misdrijven opleveren (meerdaadse samenloop). De interpretatie van het begrip ‘hetzelfde feit’ bepaalt eveneens de mogelijkheid om ter zitting de tenlastelegging te wijzigen; niet toegelaten zijn wijzigingen waardoor de tenlastelegging niet langer hetzelfde feit zou inhouden.
