[Lat., gouden huis], in het oude Rome een luxueus paleizencomplex in een parkachtig landschap, dat keizer Nero (54-68) liet bouwen op hellingen van de heuvels Caelius, Oppius en Palatijn. Op de plaats waar nu het Colosseum staat was een kunstmatig meer.
Het complex werd gebouwd in 64 toen door een brand het oude paleis van Nero, de Domus Transitoria, werd verwoest. Na Nero’s dood (68) bleef het paleis onvoltooid liggen. De architecten waren Severus en Celer; Fabullus voerde de schilderingen (in de zgn. vierde stijl) uit. Alleen het hoofdgebouw op de Oppius is bewaard gebleven. Doordat de keizers Titus (79-81) en Trajanus (98-117) er hun thermen bovenop bouwden, kwam het geheel onder de grond. Tijdens de renaissance heeft men in de ondergrondse gangen en vertrekken (Italiaans: grotte) vele schilderingen aangetroffen.
Deze oefenden grote invloed uit op de Italiaanse schilderkunst in de tweede helft van de 15e eeuw. De loggia’s van Rafaël in het Vaticaan zijn een typerend voorbeeld van grotesken, geïnspireerd op de decoraties van Domus Aurea. De beroemde beeldengroep van Laokoöon (Vaticaans Museum, Rome) is waarschijnlijk in de Domus Aurea gevonden (1506).
LITT. A. Boethius, The golden house (1965); N. Dacos, La découverte de la Domus Aurea et la formation des grotesques à la renaissance (1969).
