oorspronkelijk een middeleeuwse chiliastische heilsverwachting, voornamelijk afkomstig uit de ideeën van Joachim da Fiore, die een duizendjarig rijk van de H. Geest verwachtte (chiliasme).
In later tijd werden verschillende auteurs aangetrokken door de idee van een Derde Rijk; b.v. Lessing en Schelling; Ibsen en Merezjkovski verwachtten een Derde Rijk als synthese van antieke cultuur en christendom. De term werd misbruikt voor het nationaal-socialistische Duitse Rijk (1933—45). De nazi’s ontleenden de term (ten onrechte) aan het werk Das dritte Reich (1923) van Moeller van den Bruck. In de gedachtengang van de nazi’s waren dan het Eerste en Tweede Rijk, resp. het Heilige Roomse Rijk van de Duitse Natie (962-1806) en het Duitse keizerrijk (1871—1918). Met het Derde Rijk werd als het ware de ‘smet’ van de Duitse Weimarrepubliek uitgewist.
LITT. L.L.Snyder, Encycl. of the third Reich (1976).
