Oudgriekse godin van de vruchtbare aarde, de akkerbouw, speciaal van het koren, tevens godin van het geordende leven, wetten en beschaving. Demeter werd overal in Griekenland vereerd, in het bijzonder in Attika, waar te Athene de Thesmoforia aan haar waren gewijd en te Eleusis de -Eleusinische mysteriën nauw met haar en haar dochter Kore (Persefone) verband hielden.
Ook in Olympia, Argos, Enna en Lykosoura waren belangrijke heiligdommen van Demeter. Bij haar eredienst, waarin voor-Griekse cultische gebruiken sterk voortleefden, trad de chtonische aard (chtonische goden) van Demeter duidelijk naar voren: nauw verbonden met Hades en Ploutos schonk zij de gelovigen niet alleen een gezegende oogst, maar ook een zalig leven na de dood. De daarmee verbonden mythe leest men reeds in de Homerische Demeter-hymne (7e eeuw v.C.). Demeter was een dochter van Kronos, zuster van Zeus en bij hem moeder van Kore. Toen deze door Hades naar de onderwereld was ontvoerd, verliet Demeter uit smart de Olympos en doolde zoekend over de aarde, misoogst en onvruchtbaarheid veroorzakende. Tenslotte werd bepaald dat Kore twee derde van het jaar bij Demeter en een derde bij Hades zou vertoeven.
Demeter kwam op haar zwerftocht o.a. te Eleusis (Demofoon), waar zij de bouw van een tempel te harer ere beloonde met de inwijding van de priester-koning in haar geheime riten. In Rome werd zij gelijkgesteld met Ceres. iconografie. In de beeldende kunst komt Demeter veelvuldig voor op wijgeschenken van aardewerk, in de vaaschilderkunst en in de reliëfsculptuur. Beelden van Demeter stonden o.a. opgesteld in het Heraion in Olympia en in Figaleia. Demeter werd doorgaans afgebeeld met in de hand een scepter of korenaren, gekleed in een himation en op het hoofd een speciaal hoofddeksel (polos). Omdat de mysteriën van Demeter geheim waren, werden slechts enkele scènes uit haar leven weergegeven: vaak komt zij voor met haar dochter Kore of wordt de roof van Kore afgebeeld.
Bekend zijn de Demeter van Knidos (midden 4e eeuw v.C.; British Museum, Londen) en de sculpturen van de oostgevel van het Parthenon te Athene (British Museum, Londen). Zie Afrodite, Persefone. Litt. A.Dieterich, Mutter Erde (1925); E.Simon, Die Götter der Griechen (1969); N.J.Richardson, The Homeric hymn to Demeter (1974).
