graaf van Essex, Engels politicus, *ca.l485, ♱(terechtgesteld) 28.7.1540 Londen. Cromwell leidde aanvankelijk het leven van een avonturier en was o.m. in Italiaanse krijgsdienst.
Na zijn terugkeer in Engeland kwam hij in dienst van kardinaal Wolsey en werd lid van het parlement (1523). Na de val van Wolsey (1530) kwam hij in de gunst bij Hendrik vin door zijn advies met Rome te breken, waardoor de koning gelegenheid zou krijgen zich van Catharina van Aragon te laten scheiden. Cromwell werd ’skonings adviseur in kerkelijke aangelegenheden en vanaf 1535 vicarisgeneraal. Hij trad op tegen hen die zich verzetten (o.a. tegen Thomas More) en hief de kloosters op, waarna hun bezittingen aan de kroon kwamen. Na de dood van Anna Boleyn werd Cromwell Lord Privy Seal (1536) en beheerste enige jaren de binnenlandse en buitenlandse politiek. Zijn bestuurshervormingen vormden het begin van een meer gecentraliseerde Engelse staat.
Cromwell bewerkte in 1539 het huwelijk van de koning met Anna van Kleef, als onderdeel van een plan om samen met de Duitse protestanten en Frankrijk Karel v te gaan bestrijden. Cromwell werd verheven tot graaf van Essex, maar viel kort daarop in ongenade. Op beschuldiging van hoogverraad werd hij ter dood veroordeeld en onthoofd.
Litt. P.Wilding, T.Cromwell (1935); A.Dickens, T.Cromwell and the English reformation (1959); G. R. Elton, Reform and renewal. T.Cromwell and the common weal (1973).
