Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-07-2019

Consumptiemaatschappij

betekenis & definitie

v., samenleving die gekenmerkt door en georganiseerd wordt naar het gebruik en verbruik van goederen.

Het begrip consumptiemaatschappij wordt gebruikt om de sociaal-economische structuur van de westerse, geïndustrialiseerde welvaartsstaten te karakteriseren en wordt meestal in negatieve zin gebruikt. Als zodanig is het een verzamelterm om alle gebreken van ‘het kapitalistische systeem’ aan te duiden. Met deze gebreken worden vooral bedoeld:

1. een ondernemingsgewijze goederenproduktie;
2. het bezit van de produktiemiddelen door weinigen, terwijl het grootste deel van de bevolking loonarbeid moet verrichten;
3. de winstmaximalisering als drijfkracht van het gehele economische proces. Winstmaximalisering veronderstelt een steeds stijgende produktie en consumptie; stijging van de consumptie wordt daarom kunstmatig bevorderd: de behoefte aan goederen wordt aangepraat (reclame). Bij velen groeit de overtuiging, dat een consumptiemaatschappij een samenleving is waarin de mensen altijd en overal worden gemanipuleerd. Een dergelijke samenleving zou alleen veranderd kunnen worden als:
1. de ondernemingsgewijze produktie werd opgeheven en de produktie van goederen en diensten werd gesocialiseerd en in dienst van de gehele bevolking werd gesteld;
2. de produktiemiddelen in handen zouden komen van alle mensen, waardoor loonarbeid en ondergeschiktheid overbodig zouden worden;
3. de drijfkracht van het economisch systeem niet meer alleen de winstmaximalisering, maar vooral de rechtvaardige verdeling van de welvaart zou zijn.

Litt. J.K.Galbraith, The affluent society (1958); H.Marcuse, One dimensional man (1964); C.A. Reich, The greening of America (1970); P.Reckman, Naar een strategie en methodiek voor sociale aktie (1971).

< >