v. (-n, -s), in het algemeen een meetmethode waarbij de te meten grootheid niet direct gemeten wordt, maar door een andere grootheid wordt gecompenseerd.
De compensatiemethode wordt daar toegepast waar de compenserende grootheid beter voor meting vatbaar is of wanneer men de invloed van het meetinstrument op de te meten grootheid wil uitschakelen. Voorbeelden:
De sterkte van een magneetveld zou men kunnen bepalen door de hoek te meten, waarover een aan een draad opgehangen magneetje in dat magneetveld gedraaid wordt. De onnauwkeurigheid van deze meting wordt opgeheven door de compensatiemethode; men brengt een tweede magneetveld aan, waarvan de sterkte nauwkeurig bekend en instelbaar is (b.v. het magneetveld van een cirkelvormige stroomkring, waarin een regelbare stroom van bekende sterkte loopt). Dit tweede magneetveld wordt nu zó geregeld, dat het te meten magneetveld er juist door wordt opgeheven. Dit is nauwkeurig te constateren aan het niet meer uitwijken van het magneetje. Is deze toestand bereikt, dan is de sterkte van het te meten magneetveld meteen bekend, daar het gelijk en tegengesteld is aan het bekende tweede magneetveld.
De compensatiemethode van Poggendorf voor het meten van elektromotorische krachten (b.v. van elementen) berust op het compenseren van de onbekende elektromotorische kracht door het potentiaalverschil tussen twee punten van een stroomketen, waarin een stroom van zekere sterkte loopt. Er is een element, waarvan de elektromotorische kracht moet worden bepaald. De beide polen worden nu verbonden met de punten B en C van de stroomkring A C B D E F, waardoor in de richting van de pijlen de door de stroombron E geleverde stroom loopt. Het punt C is een veranderlijk punt van de weerstandsdraad AB. Tussen de punten C en B heerst nu een zeker potentiaalverschil, afhankelijk van de plaats van het contact C. Men verschuift nu C zo lang, totdat dit potentiaalverschil de onbekende elektromotorische kracht van E! juist opheft, hetgeen wordt geconstateerd met behulp van de galvanometer G, die in het bedoelde geval stroomloos is (nulaanwijzing). De gezochte elektromotorische kracht is nu gelijk aan het potentiaalverschil tussen C en B en dit kan gemakkelijk bepaald worden.
