Muziek lexicon

Mr. G. Keller en Philip Kruseman (1932)

Gepubliceerd op 15-06-2021

Quartet

betekenis & definitie

(kwartet, quartetto, quatuor), in het algemeen een ensemble van 4 solistisch bezette vocale of instrumentale partijen. Een strijk-Q bestaat uit 2 violen, viola (alt) en cello; een klavier-Q. uit piano, viool, viola (alt), cello.

Een zang-Q. kan samengesteld zijn uit de verschillende liggingen van de menschelijke stem, alsook uit gelijke stemmen („a voci pari" in de oudere muziek). De koorliteratuur geldt tevens voor het zang-Q., toch is dit laatste vaak bijzonder beoefend geworden (Schubert). In de oudere muziek is het geestelijke of wereldlijke vocale concert der 17de eeuw steeds voor solostemmen gedacht. Verder speelt de literatuur voor zang-Q. in de muziekgeschiedenis geen bijzondere rol; des te meer het instrumentale, in 't bijzonder het strijk-Q. (resp. ook -quintet, sextet, enz.); hierin vindt de nieuwere instrumentale muziek zijn wezenlijke hoogtepunt. Vóór de lste helft der 18de eeuw gaat het strijk-Q. niet terug; daarvoor bestaat de Trio-sonate (zie sonate). Maar dan ontstaat in de lste helft der 18de eeuw, zoowel in Italië, als in Frankrijk en Duitschland een bijzondere literatuur voor strijk-Q., die een voortzetting van kerk- en kamersonate, tevens een vermenging met deelen van het divertimento, de serenade, enz. is. De eerste meester, die het strijk-Q. tot klassieke hoogte opvoert, is Joseph Haydn (lste strijk—O. in 1755). Mozart toont in deze kunst zijn grootste meesterschap van verfijning en thematische verwerking, terwijl Beethoven het strijk-Q maakt tot drager van zijn diepste en innerlijkste gevoelens. De romantiek trekt het strijk-Q. weer meer in de sfeer van het orchestrale (Schubert, Schumann, Brahms), terwijl in lateren tijd (Reger) weer gepoogd wordt aan het strijk-Q. de fijne intieme sfeer terug te geven, bestaande in de individueel-solistische behandeling der enkele instrumenten. In 't bijzonder munten hierin de moderne Fransche impressionisten (Debussy, Ravel) uit, die in hun strijk-Q. een fijn geëquilibreerd klankweefsel spinnen, met teere kleuren en bijzondere harmonische vondsten doorwerkt. Ook andere moderne componisten beschouwen het gebied van het strijk-Q. als een belangrijk arbeidsveld.Een groot aantal ensembles voor strijk-Q. heeft zich in de laatste tientallen jaren in Europa en Amerika gevormd.

Ongeveer hetzelfde, wat gezegd is over het Q., kan ook gezegd worden over quintet, sextet enz., alleen is uit den aard der zaak de literatuur hiervan niet zoo groot.