Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Tienhoven in Ameide

betekenis & definitie

Tienhoven. Dit dijkdorp aan de Lek ten westen van Ameide is ontstaan in de middeleeuwen.

De waarschijnlijk tot de 19de eeuw buitendijks gelegen Herv. kerk (Lekdijk 74) heeft een los tegen het schip geplaatste toren met achtzijdige spits. Deze uit de 12de eeuw stammende, onversierde toren werd verhoogd in de 13de en in de 14de eeuw en is opgebouwd in tufsteen (onder) en baksteen (boven). Erin hangt een door Thomas Both gegoten klok (1588). Het eenbeukige schip kreeg bij een vergroting rond 1300 de huidige vorm met hergebruikte tufsteen. Begin 15de eeuw verrees het vijfzijdig gesloten laat-gotische koor en werd het schip verhoogd.

Bij een ingrijpende restauratie in 1958-'59 is het tufsteenwerk aan de zuidzijde van het schip vrijwel geheel vernieuwd. Het kerkinterieur heeft houten tongewelven, in het schip met trekbalken en een kap met spitsboogjukken (koor 15de eeuw, schip eerste helft 16de eeuw). Uit de 17de eeuw dateren de preekstoel en een herenbank. Het kerkhof kreeg bij een vergroting in 1884 een door ijzergieterij ‘De Prins van Oranje’ geleverd toegangshek. De 17de-eeuwse boerderij Lekdijk 13-15 is een krukhuisboerderij met links achter de kruk een zomerkeuken en aan de rechterzijde een ‘kapel’ bij de keukentravee. De voorgevel heeft gekoppelde en geblokte ontlastingsbogen in een afwijkende kleur baksteen.

Van het ten oosten van het dorp gelegen 13de-eeuwse kasteel Herlaar (gesloopt 1811) resteert het smeedijzeren toegangshek met gemetselde hekpijlers (circa 1730) bij de ter plaatse van het kasteel gebouwde zakelijk-expressionistische villa Lekdijk 84 (circa 1935). Het buitendijks gelegen voorm. veerhuis (Lekdijk 75) is een dwars pand uit 1875 (gevelsteen) met aan weerszijden ingezwenkte lijstgevels.