Woonhuizen. De bebouwing van Blokzijl wordt gekenmerkt door smalle en diepe woonhuizen, doorgaans met twee bouwlagen en een kap.
De meeste stammen uit de twee bloeiperioden: de eerste helft van de 17de eeuw en de tweede helft van de 18de eeuw. Met name in de laatste periode is de stilistische invloed van Holland en vooral Amsterdam duidelijk merkbaar.
Voorbeelden van panden met een 17de-eeuwse kern zijn: Groenestraat 1, Zuiderkade 4 en Noorderkade 20-21; het laatste heeft oorspronkelijk een pilastergevel uit omstreeks 1635. Vergelijkbaar materiaalgebruik hebben Kerkstraat 22-24, de schoudergevel van Brouwerstraat 7 en het forse pand met trapgevel Brouwerstraat 12, uit 1630.
Het pand De Gouden Grendel (Oude Verlaat 15) met trapgevel en gevelsteen uit 1629 is een reconstructie. Het is echter van historisch belang, omdat hier zich de schuilkerk van de Dantzigers bevond.
Op de gevelsteen staat: ‘Pax huic Domui’ (Vrede zij dit huis). De trapgevel met halsstuk van Kerkstraat 26 dateert uit omstreeks 1650.
Bierkade 8 heeft een verhoogde halsgevel, die getuige de cartouches in 1660 is gebouwd. Ook Bierkade 7 stamt uit deze tijd.
Het mooiste voorbeeld van woonhuisarchitectuur uit het midden van de 17de eeuw is Kerkstraat 2, een huis met insteek, verdieping en kap. De trapgevel met halsstuk dateert uit 1666 en is opgetrokken in een overgangsvorm van het late maniërisme naar de toen in Amsterdam gangbare classicistische pilastergevels van Philips Vingboons.In de tweede helft van de 18de eeuw kregen veel 17de-eeuwse panden een nieuwe voorgevel in de vorm van een klokgevel of een (verhoogde) halsgevel. Dit geldt voor de klokgevels Bierkade 3 (cartouche uit 1629) en Bierkade 4 (cartouche uit 1634). De halsgevel van Bierkade 6 is in 1783 nieuw opgebouwd, met gebruikmaking van de 17de-eeuwse klauwstukken. In de geveltop staat ‘G.K.M. 1783’. Voorbeelden van klokgevels met rococo-details zijn: Kerkstraat 10 (1761), Kerkstraat 5 (1768) en Rietvink 6 (1789). In dit laatstgenoemde pand bevindt zich op de verdieping een kamer met schilderingen op doek, mogelijk uit het begin van de 19de eeuw, evenals een beschilderde lambrisering en een beschilderd plafond.
Laat-18de-eeuwse voorbeelden van klokgevels zijn Oude Verlaat 11 en Zuiderkade 11. Het uit 1615 daterende huis Kerkstraat 16 kreeg nog een nieuwe top in 1810. Uit het begin van de 19de eeuw stammen de lijstgevels van Bierkade 5 en Bierkade 10, beide panden hebben een oudere kern. Dat geldt ook voor het woon- en winkelpand Bierkade 1, waarvan de etalagekasten uit omstreeks 1880 stammen. Het huidige hotel Kaatje bij de sluis (Zuiderstraat 1) is wel omstreeks 1870 in zijn geheel nieuw gebouwd als woonhuis. De beide simpele jugendstil-gevels van Oude Verlaat 4-6 werden omstreeks 1905 echter weer voor oudere panden gezet.
