Monumenten in Nederland: Overijssel

R. Stenvert, C. Kolman en Ben Olde Meierink (1998)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Kloosters in Deventer

betekenis & definitie

Kloosters. Aan het eind van de 14de eeuw ontstond een aantal geestelijke instellingen, die voor het merendeel gerelateerd waren aan de Moderne Devotie en de daaruit voortgekomen stichtingen van de Broeders en Zusters van het Gemene Leven.

Na de reductie in 1591 werden ze uiteindelijk geheel gesloopt, zoals het Cellebroedersklooster, het Heilig Sacramentshuis, het Kerskens- en Brandeshuis en het Nieuwe Fratershuis, of kregen ze andere functies. Een tweede groep werd bestemd tot onderkomen van gasthuizen of andere stedelijke instellingen en een laatste groep kwam door verkoop in particuliere handen.

Het Heer Florenshuis of Rijke Fratershuis (Engestraat 2-8) is een fors L-vormig pand met hoog oprijzend schilddak en een parallel aan de Engestraat gelegen vleugel met 15de-eeuwse kelder. De grondslag was het huis van de St.-Paulusvicarie, waarin de toenmalige vicaris Florens Radewijns in 1381 op aanraden van Geert Grote een aantal jongelingen opnam.

Door verwerving van omringende huizen ontstond een complex dat zich tot de Striksteeg uitstrekte. In 1487 begon de bouw van een gebouw dat een keuken, eetzaal en gastenkamer zou omvatten en waarvan de kap en de 15de-eeuwse kelder bewaard zijn gebleven.

Aan de zijde van de Striksteeg volgde in 1501 de bouw van een kapel waar van 1597 tot 1822 de Stadsof Atheneumbibliotheek huiste en die men in 1868 tot gymnastiekzaal van de naastgelegen HBS verbouwde. In 1968 is dit deel gesloopt, maar de onderliggende overwelfde kelder op gordelbogen en achtkantige gotische pijlers bleef bewaard.

Ook Lamme van Dieseplein 2, een 19de-eeuws pand met 17de-eeuwse balken en middeleeuwse kelder met tongewelf behoorde tot het Heer Florenshuis. Het pand aan de Engestraat werd kort na het huwelijk van Hendrika Persoons en Jan Hendrik IJssel Fockink in 1773 verbouwd, waarbij het hoekpand zijn huidige hoofdvorm met Lodewijk XVI-details heeft gekregen.

In 1907 nam F.

Schräder het als winkel in gebruik.

Van het naast het Heer Florenshuis gelegen Lamme van Dieseklooster of St.-Ceciliaconvent (Pontsteeg 11-13) zijn nog de restanten van de in 1495 gebouwde kapel bewaard gebleven, alsmede de onderliggende overwelfde kelder op gordelbogen en achtkantige gotische zandstenen pijlers. Het huis werd in 1388 gesticht door Lamberta van Diese en besloeg uiteindelijk de hele zuidwand van de Pontsteeg.

In 1630 werden er gehoorzalen voor het Atheneum in gebouwd, waarvan één in de kapel.Nadat een deel vanaf 1795 als kazerne dienst deed, werd het uiteindelijk in 1868 verbouwd tot HBS. Bij de sloop hiervan in 1964 ontstond het Lamme van Dieseplein en kwam de St.-Ceciliakapel weer in het zicht. Het voorm. Buiskens- of St.-Agnesklooster (Het Klooster 3 en 12) werd omstreeks 1405 gesticht toen zich in het huis van Rienier Buiskens aan de Papenstraat enkele zusters van het Gemene Leven vestigden. In 1501 kregen de zusters toestemming tot de bouw van een kapel. In dezelfde tijd werd een refter en keuken bijgebouwd en in 1548 uitgebreid met het naastgelegen refugium van klooster Albergen.

Na de reductie werd het klooster in 1640 gedeeltelijk gesloopt voor de aanleg van een verbinding tussen Noordenbergstraat en Papenstraat. In het zuidelijke deel werd in 1644 de lommerd gevestigd. In het noordelijke deel kwam in 1625 een majolicabakkerij. In het begin van de 19de eeuw werd een deel kazerne. Het zuidelijke deel met de refter onderging in 1970-'71 een restauratie naar plannen van stadsarchitect H.F.A. Rademaker en het biedt sindsdien onderdak aan het archief.

Het in 1975-'78 eveneens onder leiding van Rademaker gerestaureerde noordelijke deel biedt nu plaats aan de Stads- of Atheneumbibliotheek, waartoe men de resten van de kapel tot boekenmagazijn verbouwde. Als toegang dient het laat-maniëristische poortje van het in 1852 aan de Walstraat afgebroken Van Mouwijckshuis uit 1645, met de wapens van Van Mouwyck en Van der Beeck.