Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Roosendaal

betekenis & definitie

Woonhuizen. Achter de voornamelijk 19de- en vroeg-20ste-eeuwse voorgevels langs de Markt, Raadhuisstraat en Molentraat zijn nog diverse 17de- en 18de-eeuwse huizen te vinden.

Tussen deze diepe huizen zijn veelal smalle stegen of osendroppen vrijgelaten.De Cleyne Cat (Markt 69) is een eenvoudig 17de-eeuws eenlaags woonhuis, gedeeltelijk onderkelderd; het kreeg een tuitgevel met toppilaster rustend op een kraagsteen met masker. Achter de uit 1850 daterende, eclectische gepleisterde gevel van Markt 24 gaat een oudere, onderkelderde en waarschijnlijk 18de-eeuwse kern schuil. De poort links van het pand dateert ook uit die tijd en heeft een zandstenen cartouche met sculptuur in Lodewijk XV-stijl. Markt 30 is, waarschijnlijk in de 18de eeuw, gebouwd als woonhuis annex herberg en kreeg in 1878 een eclectische voorgevel.

Het huis De Fortuyn (Raadhuisstraat 26) heeft een gepleisterde neoclassicistische gevel met fronton uit omstreeks 1830. In de zijgevels zijn empire-rond-boogvensters geplaatst. De omlijsting van de zijingang is voorzien van pilasters en kroonlijst.

Raadhuisstraat 45 is een deels vrijstaand, drielaags neoclassicistisch herenhuis uit omstreeks 1870. Een poortdoorgang leidt naar het achtererf, waar aanvankelijk een bierbrouwerij en later een tabaksfabriek was gevestigd. Het herenhuis Raadhuisstraat 49 dateert uit dezelfde tijd en heeft een vergelijkbare opzet. Bankier J. Luykx liet in 1880 het monumentale herenhuis Molenstraat 12 bouwen in eclectische stijl. Het pand heeft een omlopend schilddak en een balkon met baldakijn.

P. van Weel liet in 1875 het herenhuis Markt 54-54a bouwen in eclectische stijl. Na aankoop en sloop van het rechter buurpand in 1882 werd daar een rijweg naar het achtererf aangelegd. Emile van Loon liet deze rijweg in 1892 overbouwen met een toren naar ontwerp van M. Vergouwen. De toren heeft een steil, afgeknot tentdak met rijke decoratie in een Frans georiënteerde neorenaissance-stijl. De poortdoorgang is in 1935 dichtgemaakt toen men het pand inrichtte als gemeentehuis, welke functie het tot 1979 heeft vervuld.

Het park achter het huis is in 1883 aangelegd in opdracht van Emile van Loon. Markt 20 heeft een neobarokke gevel en een hardstenen bordes uit 1888.

De fabrikantenvilla Mariahove (Burgerhoutsestraat 12) verrees in 1900 in opdracht van de kandijfabrikant H. van Gilse. De in een park gelegen villa is door M. Vergouwen ontworpen op een vrije plattegrond, met erkers en hoektorentje voorzien van kantelen, en in een mengvorm van neogotiek en neorenaissance. Het woningbouwcomplex Boulevard Antverpia 2-16, 22-28/ Badhuisstraat 39-44, bestaande uit kleine eenlaags woonhuizen met trapgevels, werd tussen 1906 en 1910 opgetrokken in opdracht van verzekeringsmaatschappij ‘Antverpia’ en naar ontwerp van A.J. de Bruijn. Speciale aandacht kreeg het tweelaags hoekpand Boulevard Antverpia 2-2a uit 1906, dat een combinatie van neorenaissance- en jugendstil-elementen vertoont. De hoek met de Badhuisstraat wordt geaccentueerd door een bijzondere, naar binnen verspringende, hoekoplossing en een hoektorentje.

Herenhuis Markt 17 werd in 1909 gebouwd in opdracht van grossier H. Laarne en heeft een jugendstil-vormgeving. Het uit 1912 daterende pand Markt 4 heeft jugendstil-details. Tussen 1927 en 1935 werden de vrijstaande villa's Ludwigstraat 1-17, 2 en 32 gebouwd. Architect J. Hurks maakte de ontwerpen in de stijl van het expressionisme, met laag aangezette paraboolvormige daken, baksteenornamentiek, laddervensters en markante schoorstenen.

Ludwigstraat 1 werd in 1927 gebouwd als woonhuis en kantoor voor de architect, maar hij verkoos uiteindelijk de in 1929 gebouwde, drielaags villa Ludwigstraat 2. Verder zijn vermeldenswaardig Ludwigstraat 7-7a, een dubbele vrijstaande villa uit 1932 met twee gekoppelde steile zadeldaken, en nummer 32, met uitgebouwd trappenhuis en erker uit 1930. Het hofje Mariagaard (Nieuwstraat 1-19), bestaat uit één- en tweelaags rug-aan-rug-woningen rond een binnenterrein. Op het via een klein poortgebouw toegankelijke binnenterrein staat een eenbeukige kapel. Het hofje kwam in 1935-'38 tot stand, naar ontwerp van A. van Hees in de trant van de Delftse School, ter vervanging van de godshuizen van Maria Wasservas. Een goed voorbeeld van wederopbouwarchitectuur in traditionele trant vormen de in 1950 naar ontwerp van H.P.

Gremmen gebouwde woningen Burg. Prinsensingel 1-39. De panden zijn opgetrokken in imitatie-handvormsteen en hebben betonnen deuromlijstingen. Tussen de nummers 15-17 en nr. 23-25 bevinden zich eenlaags poortgebouwen met klokgevels.