Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Industriegebouwen in Breda

betekenis & definitie

Industriegebouwen. De voorm. stoomtimmerfabriek L.

Chabot (Haagweg 241-243) werd in 1912 gebouwd naar plannen van J. van Groenendael. Het driebeukige gebouw heeft een houten draagconstructie en een sterk op de kerkbouw geïnspireerde voorgevel.Brouwerij ‘De Drie Hoefijzers’ (Ceresstraat 13) werd in 1887 door de eigenaren, de familie Smits van Waesberghe, verplaatst van de Boschstraat naar de huidige, nabij de spoorlijn gelegen plek. In de loop der tijd breidde het complex zich sterk uit. In 1905 verrees een gebouw met gisthal en laboratorium en in 1915 een nieuw ketelhuis. Bij een volgende uitbreiding moest het bedrijfskantoor wijken voor een nieuw kantoorgebouw. A.M.J.J. Smits liet dit nieuwe kantoor in 1925-'26 bouwen naar plannen van F.

Bilsen en zijn zoon P. Bilsen. Het is opgetrokken in gele baksteen met natuurstenen plint en betonnen trappenhuis; de sterke horizontale geleding is kenmerkend voor het kubistisch expressionisme. De afwerking van het interieur vormt een ‘Gesamtkunstwerk’ in art deco-stijl. Bijzonder fraai gedetailleerd is de entreehal met het centrale trappenhuis. Het hoge brouwhuis uit 1930, met glazen trappenhuis en metalen liftschacht, is een vroeg voorbeeld van een bedrijfsgebouw in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid.

Het verrees naar plannen van A. Jansen en F. Verwoerd. Het productieproces voert van boven naar beneden, zodat de zwaartekracht zoveel mogelijk kan worden benut. Van de verffabriek ‘Teolin’ (Generaal Maczekstraat 65) is het kantoorgebouw in 1935 opgetrokken in de stijl van het kubistisch expressionisme naar ontwerp van F. Verwoerd in samenwerking met J. Temme.