Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 13-07-2017

De R.K. St.-Jacobskerk in 's-Hertogenbosch

betekenis & definitie

De R.K. St.-Jacobskerk (Hinthamerstraat 175) is een bakstenen kruisbasiliek (Grieks kruis) met centraliserende aanleg uit 1906-'07, naar ontwerp van J.Th.J. Cuypers en J. Stuyt.

De kerk had een voorganger uit 1844. Het ontwerp is sterk geïnspireerd op Italiaanse, romaanse en Byzantijnse voorbeelden. De hoge vierkante, naar boven taps toelopende klokkentoren met tentdak kwam gereed in 1923-'24 en was oorspronkelijk hoger gepland. Op de klokkenverdieping heeft elke zijde drie gekoppelde galmgaten met een klein balkon ervoor en daarboven in elke hoek een in rode steen uitgevoerd beeld. De kerk heeft een ronde koepel met tamboer, aan de buitenzijde voorzien van een dwerggalerij. Langs de dakranden zijn friezen van geblokte tegelpatronen aangebracht. De toegang is in 1928 naar de oorspronkelijk blinde noordgevel verplaatst. Door afbraak van enkele huizen aan de Hinthamerstraat ontstond daar in 1932 een plein en een verbindingsstraat naar de Bethaniestraat. Het toegangsportaal is versierd met schilderingen en met reliëfs voorstellende bewoners van de vijf continenten. De noordgevel telt verder een aantal in nissen geplaatste heiligenbeelden (1927-'32).

De kerk is in 1991-'93 in- en uitwendig gerestaureerd. Het interieur is uitgevoerd in schoon metselwerk met banden van geglazuurde stenen, met in reliëf de namen van de apostelen en siermotieven. Het koor en de zijkapellen hebben een halfronde sluiting. De koepelbeschildering is van F. Kops, en de wand- en absisschilderingen (fresco's) zijn van Georges de Geetere. Het kerkmeubilair is overgenomen uit de vorige kerk. De barokke preekstoel uit 1635 - oorspronkelijk afkomstig uit de St.-Michielsabdij te Antwerpen - is van de hand van Erasmus Quellinus; het klankbord is 18de-eeuws. Verder bezit de kerk onder meer diverse beelden en schilderijen (17de-19de eeuw), twee 17de-eeuwse biechtstoelen en twee biechtstoelen naar ontwerp van L. Veneman (1844 en 1850), een in barokke trant gesneden orgelbalustrade, in 1804 te Antwerpen gekocht (het huidige orgel is in 1900 gekocht), een vroeg-19de-eeuwse albasten doopvont en een gesneden houten kruisweg uit 1898 door Adriaan van der Geld.