Gepubliceerd op 10-10-2017

De R.K. St.-Pancratiuskerk in Heerlen

betekenis & definitie

De R.K. St.-Pancratiuskerk (Pancratiusplein 45) is een driebeukige kruisbasiliek met rond gesloten koor, vieringtoren en een toren van vier geledingen met ingesnoerde naaldspits. Het romaanse schip kwam in de eerste helft van de 12de eeuw tot stand. In het derde kwart van die eeuw volgde de aanleg van de - niet voltooide - westbouw, die de basis werd voor de vanaf 1394 opgetrokken toren. De traptoren tegen deze toren dateert van 1862. Van 1661 tot 1832 was de kerk een simultaankerk voor katholieken en protestanten. Ter vervanging van het in 1862 aangebrachte koor verrees in 1901-'04 naar plannen van J.Th.J. Cuypers de huidige oostpartij met transept en overwelfde vieringtoren in romaanse trant. De oorlogsschade werd in 1945-'48 hersteld onder leiding van F.P.J. Peutz. In 1960-'61 heeft men aan de zuidzijde een sacristie en doopkapel toegevoegd.

Het middenschip wordt gedekt door mergelstenen koepelgewelven, aangebracht bij de restauratie in 1948. De bijzonder gevormde middeleeuwse gewelven over de zijbeuken zijn rond 1880 hersteld met baksteen en deels vernieuwd in 1901-'03. De in de oorlog beschadigde gewelven aan de noordzijde heeft men in 1948 in mergel hersteld. Vernieuwingen van het interieur zijn uitgevoerd rond 1880, onder leiding van P.J.H. Cuypers, en in 1969. Hierbij zijn de gewelfschilderingen van Ch. Eyck in het schip overgewit, maar bleven die in het transept (1932-'33) wel bewaard. Tot de inventaris behoren onder meer twee grote houten reliëfs met voorstellingen uit het leven van de H. Bruno (begin 18de eeuw), een Stahlhut-orgel (1908) en kruiswegstaties uit atelier Windhausen (1925). De gebrandschilderde glas-in-loodramen zijn van E. Laudy (circa 1948).