Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Scholen voor lager en voortgezet onderwijs in Arnhem

betekenis & definitie

Arnhem heeft een groot aantal interessante schoolgebouwen. Door de recente herstructurering van de onderwijsinstellingen hebben ze vrijwel alle hun oorspronkelijke functie verloren; de nieuwe functies blijven hier onvermeld.

De openbare lagere scholen zijn gebouwd naar plannen van architecten van Gemeentewerken. Zo maakte J.W.C. Tellegen het ontwerp met chalet-vormen voor de uit 1897 daterende school nr. 17 (Sloetstraat 44/Van Slichtenhorststraat 27a) nu Chr. Jan Lighthartschool. Het gebouw is in 1908 uitgebreid. Naar ontwerp van G.

Versteeg kwamen enkele openbare lagere scholen in rationalistische vormen tot stand, zoals de voorm. school nr. 3 (Onder de Linden 21) uit 1906 (uitgebreid in 1922) en de voorm. school nr. 19 (Spijkerstraat 49) uit 1912; de laatste is versierd met terracotta reliëfs van W.C. Brouwer met voorstellingen van spelende kinderen.

H.B. van Broekhuizen ontwierp de in 1922 geopende Ds. K.F. Creutzbergschool (Vijverlaan 30) in kubistisch-expressionistische vormen. Het beeldhouwwerk is van G. Jacobs van den Hof. Eveneens van Van Broekhuizen is het ontwerp in expressionistische vormen van de in 1929 geopende school nr. 4 of Witte School (Bronbeeklaan 93). Achter dit wit geschilderde gebouw met rieten daken staat een nieuwbouwvleugel (1996). Het ontwerp van J. van Biesen voor de grote voorm. Centrale ULO-school nr. 8 (Heselbergherweg 1), geopend in 1932, vertoont kubistischexpressionistische vormen.

Andere aardige openbare lagere scholen zijn de voorm. school nr. 16 (Rosendaalsestraat 483) uit 1887, uitgevoerd in neorenaissance-stijl, en de school nr. 8 (Mauritsstraat 22) uit 1899 in neorenaissance- en neogotische vormen. De laatste kwam tot stand in de wijk Lombok in opdracht van woningvereniging Openbaar Belang naar ontwerp van E.B.W. Rademaker en bevatte ook een openbare bewaarschool. Interessante voorbeelden van christelijke scholen zijn de voorm. R.K. meisjesschool St.-Aloysius (Weverstraat 39-39a) uit 1886-'87, naar ontwerp van J.W. Boerbooms, en de voorm.

R.K. Theresiaschool (Eusebiusbuitensingel 33), een MULO-school voor meisjes uit 1921-'22. Beide zijn gebouwd in een combinatie van neorenaissance- en neogotische vormen. De Vereniging tot Bevordering van Chr. Onderwijs in Arnhem liet in 1932 de Chr. lagere Van Löben Selsschool (Dalweg 40) bouwen. Het met terrassen op een sterk glooiend terrein aangelegde gebouw is ontworpen door E.J.

Rothuizen en H.J. Tiemens jr. in zakelijk-expressionistische vormen. Voor het voortgezet onderwijs ontwierp G. Versteeg, adjunct-directeur van Gemeentewerken, de rond 1904 gebouwde voorm. Gemeentelijke (Lorentz) Hogere Burger School (Schoolstraat 35). Het terug liggende, langgerekte gebouw met verhoogd middendeel is uitgevoerd in rationalistische vormen en vertoont jugendstil-invloeden.

De decoraties in Jarrahout en zandsteen zijn van beeldhouwer M.J. Hack. Aan weerszijden van de ingang zijn in sectieltegels twee wapenschilden (provincie en stad) aangebracht. Links van de school staat de voorm. conciërgewoning (Schoolstraat 33). De voorm. Gemeentelijke Hogere Burger School voor Meisjes (Apeldoornseweg 212), gebouwd in 1916-'17 naar plannen van G.

Versteeg (plattegrond) en G.C. Bremer (gevels), vertoont sobere rationalistische vormen. De decoraties in terracotta, zoals het medaillon met Pallas Athene boven de ingang, zijn van W.C. Brouwer. Rechts staat de voorm. conciërgewoning (Apeldoornseweg 210). De voorm.

R.K. Hogere Burger School (Velperweg 39) werd in 1921 gesticht als eerste gemengde katholieke school in Nederland. Het gebouw dateert uit 1924-'25 en is ontworpen door H.G.W. IJsselmuiden in zakelijke-expressionistische vormen. Achter de voorbouw vormt een vleugel uit de bouwtijd met een jongere haakse vleugel met galerij (1954) een soort kloosterhof. Het voorm.

Chr. Lyceum (Utrechtseweg 174) nu Gelders College verrees in 1924-'25 naar ontwerp van E.J. Rothuizen en F. Wind. Het monumentale gebouw in expressionistische vormen heeft twee inmiddels volgebouwde binnenplaatsen. Als opvolger van het gymnasium aan de Bovenbeekstraat werd in 1939-'41 het nieuwe Stedelijk Gymnasium (Statenlaan 8) gebouwd naar ontwerp van J. van Biesen.

Rechts staat de gelijktijdig gebouwde conciërgewoning (Statenlaan 6). Eveneens een ontwerp van Van Biesen is het in 1959 geopende Thorbeckelyceum (Thorbeckestraat 17).