Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Kasteel Biljoen in Velp

betekenis & definitie

Kasteel Biljoen in Velp (Biljoen 1) werd in 1531 gebouwd door hertog Karel van Gelre op of nabij de plaats van het in 1076 genoemde Broekerhof. In 1535 kwam het omgrachte vierkante kasteel met hoektorens en voorburcht aan zijn krijgsheer Roelof van Lennep.

Roelof (II) liet het kasteel aan het eind van de 16de eeuw verbouwen.Van deze bouwfase resteert een deel van een kap. Rond 1661 werd het bezit verkocht aan Alexander van Spaen. Deze liet het buitenmuurwerk en de hoektorens opnieuw optrekken (of van een klamplaag voorzien) en liet de torens door klokvormige helmen bekronen. De decoratie van de ingangspartij en de brug met siervazen, die voorzien zijn van de wapens van Van Hardenbroek en Van Spaen, dateren van een verbouwing in 1852-'65 in opdracht van J.F.W.K. baron van Hardenbroek en naar plannen van L.H. Eberson.

Het gebouw kreeg rond 1661 een voor die tijd moderne driebeukige plattegrond met een centrale hal en terzijde een bordestrap. In het interieur bevinden zich een kamer met 17de-eeuwse Vlaamse wandtapijten en plafonds in Lodewijk XIV- en XV-stijl uit de 18de eeuw. In 1780-'82 liet Johan Frederik Willem van Spaen onder meer de decoratie van de grote zaal op de verdieping aanbrengen; stukadoor Hermann Bader voorzag de wanden en het plafond van een rijke Lodewijk XVI-decoratie, met boven de deuren in stuc uitgevoerde ‘Vedute di Roma’ naar het werk van G.B. Piranesi. Op het omgrachte voorplein staat aan de noordzijde een fors neoclassicistisch bouwhuis uit circa 1860 naar plannen van L.H. Eberson.

De parkaanleg kwam tot stand in opdracht van Johan Frederik Willem van Spaen vanaf 1784 in een romantische landschapsstijl naar plannen van J.G. Michael. Tussen 1810 en 1822 volgde een reorganisatie naar plannen van J.D. Zocher sr. en jr. In het park bevinden zich een schijngraf voor Van Spaen en een laat 19de-eeuwse ijskelder.