Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 29-06-2017

De R.K. St.-Walburgiskerk in Arnhem

betekenis & definitie

(St.-Walburgisplein 1) is een pseudobasilicale kruiskerk met tweetorenfront en driezijdig gesloten koor, en aan de zuidzijde een reeks kapellen. De bouw van de kerk begon kort na de overplaatsing van het kapittel van St. Walburgis uit Tiel naar Arnhem in 1315. De kapittelkerk - recht gesloten zonder koor - was circa 1350 voltooid.

De kapellen tegen de zuidbeuk zijn rond 1500 en begin 16de eeuw gebouwd. Na de Reformatie was de kerk lange tijd in gebruik als arsenaal en gevangenis; de stenen gewelven werden gesloopt. Vanaf 1808 is het gebouw weer in katholieke handen. Bij een restauratie in 1851-'54 naar plannen van Th. Molkenboer werd het interieur in laat-gotische trant verbouwd met bundelpijlers, stuc-kapitelen en gestucadoord houten kruisgewelven. Verder kreeg de kerk een koor. Na instorting van de bovenste geleding van de noordelijke westtoren - waarbij ook de kerk grote schade opliep - volgde in 1855 herbouw en kregen beide torens een nieuwe spits.

Onder leiding van P.J.H. Cuypers volgde in 1886 een restauratie van de noordgevel en de zuidbeukvensters. In 1944 werd de zuidtoren gedeeltelijk vernield en brandde de kerk geheel uit. G.M. Leeuwenberg koos bij het herstel in 1947-'51 voor reconstructie van de oorspronkelijke 14de-eeuwse vorm; het neogotische koor bleef in verlaagde vorm behouden. Aan de zuidzijde verrees de driezijdig gesloten Sacramentskapel en aan de noordzijde een nieuwe sacristie. Het interieur van de kerk wordt gedekt door de kruisrib- en graatgewelven van de laatste restauratie. Tot de inventaris behoren een hoofdaltaar en een preekstoel naar ontwerp van G.M. Leeuwenberg (1951) en bronzen kruiswegstaties door A. Manche (1961). Van elders ingebracht zijn onder meer een doopvont (18de eeuw) uit Amsterdam en een rijk gesneden neobarokke communiebank (eerste helft 19de eeuw) uit Utrecht. Het door de Gebr. Gradussen gebouwde orgel (1872) is afkomstig uit de in 1985 gesloten R.K. St.-Eusebiuskerk.