Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De (Oude) Herv. kerk in Ede

betekenis & definitie

(Grotestraat 58), oorspronkelijk gewijd aan St. Barbara, is een driebeukige pseudobasilicale kruiskerk met driezijdig gesloten koor en een forse toren van vier geledingen met balustrade en ingesnoerde spits.

De noordmuur van het huidige schip bevat overblijfselen van een 12de-eeuws romaans tufstenen schip, dat in 1420 afbrandde.Kort daarop verrees een nieuw en hoger eenbeukig schip. In het derde kwart van de 15de eeuw kwam de zuidbeuk tot stand, eind 15de eeuw gevolgd door een dwarsschip, koor en sacristie. Deze laat-gotische kerk werd in 1635 door brand geteisterd en daarna hersteld. De noordbeuk van het schip is toegevoegd bij de kerkrestauratie van 1963-'67. De met tufsteen beklede, gotische toren verrees in het derde kwart van de 15de eeuw. Na de brand van 1635 bekroonde men de toren met een van spits- en rondboognissen voorziene bakstenen balustrade.

In de toren bevindt zich een klokkenstoel uit 1730. De torenspits is in 1886 hersteld.

Het kerkinterieur wordt gedekt door netgewelven op kraagstenen (dwarsschip en koor) en kruisgewelven, die deels zijn aangebracht in 1643 (middenschip en zuidbeuk). In het koor en dwarsschip bevinden zich enkele florale gewelfschilderingen (eerste helft 15de eeuw). De kerk bevat enkele oude, voornamelijk 18de-eeuwse, grafzerken. Tot de inventaris behoren verder een (verplaatst) doophek en een rijk gesneden preekstoel (1674), beide vervaardigd door Hendrik Evertz. en Jan Cornelis Kraak. Het door P. van Dam gebouwde orgel (1877) is afkomstig uit Nieuwe Niedorp (NH) en is in 1967 geplaatst.